İskandinav mitolojisindeki Ölüler Diyarı’nın kraliçesi rakipsiz tanrıça Hel Kimdir? Odin’den bile güçlü olan Hela hakkında bilmeniz gereken ve daha önce duymadığınız tüm detaylara yer verdik.
İskandinavya halkının eski inançlarına ve hikayelerine İskandinav mitolojisi denir. Vikingler zamanından bu yana hikayeler nesilden nesle şiirlerle anlatılırdı. Bugün onların mitolojilerini biliyoruz çünkü hikayeleri yüzyıllar sonra, Orta Çağ’ın sonunda kitaplara yazıldı.
Ardından İskandinavya’da da Hristiyanlık yerleşmiş ve bu pagan inançlarının yerini almıştır.
Ancak orijinal İskandinav hikayeleri; tanrıların, tanrıçaların, iblislerin ve devlerin dramatik hikayeleriyle günümüze kadar ulaşmıştır.
Nors mitolojisinde tanrıların, tanrıçaların ve envai çeşit yaratığın hikayeleri tarihte önemli bir yer edinmiştir. Ancak bunlardan en dikkat çekeni tanrıça Hel ya da başka bir deyişle Ölüler Diyarı Niflheimr’ın kraliçesi Hela’nınkidir.
Hel İsminin Anlamı Nedir?
Ölüler Diyarı denince ilk akla gelen cehennem kavramı oluyor. Ayrıca bu ad İngilizce dilindeki “Hell” kelimesi gibi telaffuz edilir. Eski Nors alfabesinde yazılmış nesir edda’nın Hemskringla ve Egils efsanesinde adı geçmektedir.
Ayrıca Gesta Denorum’da bahsedilir ve adı Viking döneminden kalma brakteatlarda (metal disk takılar), Skaldic şiirinde ve 6. yüzyıldan kalma bir eser olan Setre Comb’da (Setre Tarağı) görünür.
Yunan tanrısı Hades gibi, adı da yönettiği yerle aynıdır ve adın kendisi “saklanmak”, “örtmek” veya “gizli yer” anlamına gelir. Ayrıca şu isimlerle de anılmaktadır: Helja, Hella, Hela, Hell, Haljia, Haljon, Proserpine (Saxo Grammaticus tarafından adlandırılmıştır.), ve evet, Persephone (odadaki pembe fil).
Hel ya da Ölüler Diyarı Nedir?
Hel İskandinav kozmolojisindeki 9 diyardan biri olan Helheim veya Niflheimr olarak anılır. Efsanevi yerin Miðgarðr’ın en kuzeyi ve aynı zamanda onun altındaki Yeraltı Dünyası olduğu söylenir. Hades gibi, geçilmesi zor nehirlerle yaşayanların diyarından ayrılır.
İzlandalı tarihçi Snorri Sturluson, Hel’in kar, sis ve buz diyarı Niflheim’da olduğunu, ve Hel’i Viking öncesi bir tanrıça olarak gösterdiğini yazmıştır. Ayrıca Hel’e giden köprünün muntazam bir güzellikte ve altından olduğu kaydedilmiştir.
Ölüler Diyarı hem Hel hem de Ragnarök ile ilişkili olan ve Hel kapısının koruyucusu olarak tanımlanan -ölüleri içeride ve yaşayanları dışarıda tutan- devasa kurt Garmr tarafından korunur.
Tanrıça Hela Kimdir?
Ölüm tanrıçası ve yeraltı dünyasının kraliçesi olarak adlandırılan Tanrıça Hela fesatlık tanrısı Loki ve bir dev olan Angrboda’nın kızıdır. Kardeşleri ise kurt Fenrir ve Midgard Yılanı Jormungand’dır.
Snorri Sturluson’a göre, Hel’e bakmak korkunçtur. Çünkü yüzünün bir kısmı yeşilimsi bir siyahlığa sahipken diğer yarısı çürümekte olan bir deriye sahiptir. Ayrıca yüzünde kasvetli bir uğursuzluk vardır.
Büyük tanrı Odin, Hel’i Yggdrasil’in köklerinden birinin altında bulunan soğuk, karanlık ve ölüm diyarı Niflheim’a göndermiştir. Ve ona hastalıktan, yolsuzluktan ve yaşlılıktan ölen tüm kötü ve sefil ruhlara bakmasını emretmiştir.
Ölü kahramanlar ise Odin’in salonu olan Valhalla’ya ya da Frigg’in salonu Sessrumnir’e gittiler.
Hel’in sarayına Eljudnir deniyordu ve burada ölüleri ürkütücü bir şekilde ağırladı: Masasının adı Açlıktı; Açlık ise onun yatağı, bıçağı Hastalıktı; ve etrafındaki perdeler ise Talihsizlik.
Hel’in üç ayaklı beyaz atı üzerinde Dünya’yı dolaşmak ve hayatta kalanları tırmıklayıp süpürgesiyle Niflheim’a süpürmek için korkunç diyarını terk ettiği söylenir.
Tanrılar ona nefretle baksalar da Hel, Odin’den daha güçlüydü. Biri onun yetki alanına girdiğinde, hiç kimse, hatta Odin bile, Hel izin vermedikçe o ruhu geri alamazdı.
Öldürülen ve Niflheim’a giden Baldur’un hikayesinde, Odin ve Frigg, tanrı Hermod’u yalvarması ve onunla pazarlık etmesi için göndermesine rağmen, Hel Baldur’dan vazgeçmeyi reddetmiştir.
Dolayısıyla Hel, savaşta ölenler dışında, ülkede ölenlerin tümü üzerinde hakimiyet talep etme hakkına sahiptir. Erken ölümünün ardından tanrılar bile Hel’in yolunu Baldur gibi yürümek zorundadır.
İskandinav Paganizminde -bütün dinlerde olduğu gibi- ölümden sonraki yaşamla ilgili çok sayıda çözülmemiş teori vardır.
Modern putperestlik, Hel’in Hristiyanlık öncesi Germen dünyasında olduğu gibi olduğunu açıkça ortaya koymaktadır.
İskandinav kozmolojisinde Hel için günahkar ölülerin evrensel bir işkence veya bitmeyen bir acı çektikleri yer değil, çok daha zengin, karmaşık ve daha az uğursuz olarak tasvir edilmiştir. Hikâyenin hiçbir yerinde Hel’in evrensel bir ıstırap yeri olduğu söylenmez, aksine o, tıpkı Yunan mitindeki Hades gibi yanlış yorumlanmıştır.
Avrupa’nın Hristiyanlaşmasıyla birlikte Hel “Cehennem” olmuş ve tanrıça Hel’in babası Loki, Lucifer olarak tasvir edilmiştir. Dante’nin İlahi Komedyası’nda Cehennem tasviri, İskandinav mitosundaki 9 diyarı referans alır.
Ancak Dante İskandinav kozmolojisindeki 9 diyarı da Cehennem ile ilişkilendirmiştir. Dante Alighieri’nin eseri çarpıcı bir şekilde detaylandırılmamış olan Hristiyan Cehennemi’nin dini fikirlerini modern çağda canlandıracak edebi bir referans noktası haline gelmiştir.
Dolayısıyla Hel’in adı, Avrupa’nın Hristiyan kolonizasyonunun bir parçası olarak Ortaçağ Hristiyanları tarafından kasıtlı olarak seçilmiştir. Eski dinin ölümden sonraki yaşamını kötülük ve lanetle ilişkilendirmek, pagan inancını yok etmeye yönelik karalama propagandasının bir parçasıydı.
Hel, hem Heathenry’de (Cermen neopaganizmi) hem de modern paganizmde önemli ve çok sevilen bir tanrıçadır. O atalardan kalma bilgelik tanrıçası olarak görülmektedir. Günümüzde onun şeytanlaştırılması ve yeniden değer kazanması, dini bir çatışmanın en açık göstergesidir.
İskandinav inançlarında Hel, ölümün sonunda acı çekenlere getirdiği teselliyi temsil eder ve en eski bilgilerdeki köklerine inerek, şeytani değil, ilahi olarak ortaya çıkar.
Güzel Baldr’ı ve maiyetini mutlu bir şekilde ağırlar ve onlara Ragnarök sırasında güvenli bir sığınak sağlayarak yeni hayatın muzaffer dönüşünü sağlar. Ölüm yaşamın gerekli bir parçasıdır ve Hel bu döngüye saygı ve takdiri ve onu olduğu gibi kabul etmekten gelen huzuru temsil eder.
Bu tarz içerikler ilginizi çekiyorsa yine sitemizde yer alan “Psikopomp Nedir? Mitolojideki En Ünlü 5 Psikopomp Örneği” adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
