Bu yazımızda filmlerde ve pek çok alanda anlamlarına göre kullanılmasına büyük önem gösterilen renklerin insanlar üzerinde uyandırdıkları anlamları öğreneceğiz. Siyah beyaz olarak hayatımıza giren sinemada renklerin nasıl bu kadar değerli olduğunu ve hangi rengin hangi anlamı ifade etmesi için kullanıldığına değineceğiz.
İçerik Başlıkları
Sinema Nedir?
Sinema günümüzde önemli kitle iletişim araçlarından biridir. İlk çıktığı günden bu yana pek çok gelişim sağlamıştır. İlk çıktığı dönemler insanlara perdede hareket eden herhangi bir şey izlemek yetiyorken bir süre sonra insanlar bu yeni teknolojiye alışmış ve izledikleri sıradan gündelik hayat videoları onlara ilgi çekici gelmemeye başlamıştır. İşte bu noktadan sonra dönemin önemli isimleriyle birlikte sinema 7. sanat olarak adlandırılacağı daha estetik ve kurgusal bir döneme giriş yapmıştır. Böylelikle sinema üstatları insanların ilgisini çekecek türlü yollar aramışlardır.
Önceleri yönetmenler siyah – beyaz olan filmlerde ilgiyi değişik kurgularla daha illüzyonist şekilde çekmeye çalışırlarken daha sonraları hızla ilerleyen teknoloji ile birlikte sinema filmlerine rengin gelmesi, yönetmenlere insanlar üzerinde oldukça etki bırakabilecek görsel bir alan daha sunmuştur. Böylelikle renk kullanımı sinemada da önemli hale gelmiştir.
Psikolojide de epeyce önem arz eden renklerin bir bilim dalı olarak kabul edilmesi ilk olarak 1670 yıllarında İngiliz Fizikçi Newton’a kadar dayanmaktadır. Newton, güneş ışığını elmas bir prizmadan geçirerek renkleri ayırt etmeyi başarmıştır.
Psikolojide de renklerin belli enerjileri tetiklediği savunulur. Görme işlevini her ne kadar göz yapsa da aslında gören göz değil beyindir. Yani gözün sadece tekniksel anlamda görevi vardır, o da görüntüyü beyine aktarmak. Görme işlevini asıl yapan, gördüğü şeyi algılayan ve anlamlandıran beyindir. Toplumdan topluma bazı nadir istisnalar olsa da renklerin insan psikolojisinde önemli, derin ve evrensel anlamları vardır.
Renklerin psikolojide bilinen bu evrensel anlamları özellikle arthouse yönetmenler tarafından oldukça önemlidir. Her türlü fikir ve düşünceyi görsel bir kitle iletişim aracı olan sinemayı kullanarak seyirciye aktarmak mümkünken bunu etkili hale getirmede de renk oldukça önemlidir.
Peki nedir bu renklerin göstergebilimsel anlamları? Gelin beraber renklerin insan psikolojisindeki anlam ve etkileri nelermiş onlara bakalım.
Kırmızı Rengi
Dalga boyu en uzun olarak bilinen renk kırmızıdır. Kırmızı; dinamizmi, canlılığı, tutkuyu, girişkenliği, dışa dönüklüğü, iradeyi, hırsı, cinselliği ve aşkı ifade etmek için kullanılabilir. Sevgi ve nefret gibi birbirine zıt iki duyguyu da içinde barındırır. Aynı zamanda insana enerji ve hareketlilik kazandırır. Dikkat gerektiren yerlerde dikkati istenilen yere çekmek amacıyla kullanılmaktadır. Trafik levhalarının temel renginin kırmızı olması da bu yüzdendir. Aynı zamanda kanın rengi olması özellikle korku, gerilim türü filmlerde dehşeti, ölümü çağrıştırmak için kullanılmaktadır.
Mavi Rengi
Mavi rengi kırmızının aksi olarak huzuru, sükuneti, rahatlığı, sakinliği, uyumu ve sadakati simgelemektedir. Stresle baş etme konusunda mavi rengi oldukça başarılı bir renktir. En çok bilinen diğer çağrışımlarından biri de özgürlüktür. Neredeyse tüm özgürlük temalı sanat eserlerinde mavi renge yer verilmektedir. Bunların yanı sıra güvenilirlik anlamı da vardır. Bu yüzden birçok büyük şirket ve banka logolarında ya da şirket içi dekorasyonlarında mavi ve tonlarına yer vermeye dikkat ederler.
Aynı şekilde filmlerde de mavinin çeşitli kullanımlarına rastlarız. Bu iki renk üzerinden verilebilecek en iyi örnek ise Matrix’in ikonik ‘Mavi hap mı? Kırmızı hap mı?’ sahnesidir. Bu sahnede eğer Neo mavi hapı seçseydi bildiği güvendiği sıradan hayatına aksiyonsuz şekilde geri dönecekti ama girişkenliği, hareketliliği temsil eden kırmızıyı seçerek hiç bilmediği bir maceraya atılmayı seçti.
Sarı Rengi
Yaşam enerjimizin kaynağı olan güneşin rengi olmasından dolayı coşku ve mutluluk veren bir renktir. Dikkat çekici bir renk olmasından dolayı kişinin özgüvenli olmasına yardım eder. Bu yönüyle insanların ruh hallerini olumlu yönde etkilediği bilinmektedir. Nitekim gereğinden fazla sarı renge maruz kalmak ise sinir sistemini uyarmaktadır. Aynı zamanda hüznün, özlemin, sonbaharın rengidir. Verimliliği ve üretkenliği arttırmasından dolayı yaratıcı işlerle uğraşan insanlar tarafından sıkça tercih edilmektedir. Bazı filmlerde ön yargı, korkaklık, geçicilik gibi duygu ve anlamları ifade etmede de kullanılır.
Turuncu Rengi
Bu renk coşkunun, heyecanın, neşenin rengidir. Kırmızı ve sarı renklerinin birleşimiyle oluşmasından dolayı koyu ve açık tonlarına göre hissettirdiği anlamlar da değişmektedir. Genel anlamda enerji, canlılık, cesaret veren bir renk olmasından dolayı hayata karşı daha girişken ve hevesli olmayı sağlamaktadır. Stresli ve sinirli bir anımızda ise özellikle koyu turuncuya maruz kalmak bizi daha asabi yapabilmektedir. Filmlerde ise yaratılmak istenilen duyguya göre turuncu, oldukça zengin kullanım alanı sunmaktadır. Neşenin, mutluluğun rengiyken film tasarımında gereğinden fazla kullanılmasıyla insanları rahatsız edici bir renk haline gelebilir. Bu yönüyle gerilim filmlerinde de kullanımına rastlanır.
Yeşil Rengi
Yeşil doğanın rengidir. Ruhsal, bedensel iyileşmeyi ve şifalanmayı temsil eder. Doğanın rengi olmasından dolayı huzur veren ve dinlendiren bir renktir. Canlılığı, yeniden canlanmayı, yenilenmeyi, sakinliği ve bereketi temsil ettiği gibi yaratıcılığı arttırmada da etkilidir.
Mor Rengi
Bu renk bilgeliği, farkındalığı, dinginliği temsil eden sezgileri arttırıcı özelliği olan mistik bir renktir. Ağırbaşlılık, asalet, zenginlik, saygınlık, soyluluk gibi kraliyet ailesi tanımına uyan anlamları bulunmaktadır. Mistik konular içeren filmlerde kullanımı yaygındır. Mor renginin anlamları arasında ukalalık, kendini beğenmişlik, çökmüş bir ruh durumu gibi olumsuz anlamlarda vardır. Özellikle halihazırda bozulmuş bir ruh haline sahip kişilerin hayatlarında bu renge fazla yer vermemesi gerektiği bilinmektedir.
Beyaz Rengi
Beyaz en bilindik şekilde saflığı, dürüstlüğü, masumiyeti ve temizliği temsil etmektedir. Tarafsız bir renk olarak bilinen beyaz iyi niyetin de sembolüdür. Kullanıldığı mekana sonsuzluk katarak olduğundan daha geniş gözükmesini sağlar. Önemli özelliklerinden bir tanesi de denge sağlamaktır. Adalet, eşitlik, tarafsızlık, bağımsızlık gibi anlamları da vardır.
Siyah Rengi
Bu renk genelde asalet, otorite, güç, resmiyet gibi kelimelerle ifade edilir. Toplumdan topluma değişebilen matem, ölüm, yas, keder gibi anlamları da vardır. Filmlerde yoğun siyah kullanımı genel olarak mafyatik karakterlerde yoğundur çünkü siyah güçlü ve otoriter gözükmeye yardımcı olur. Ayrıca gizem ve bilinmezlik anlamları da vardır. Korku filmlerinin büyük çoğunluğu gece sahneleriyle ve karanlık iç mekanlarla doludur çünkü karanlık, içinde her zaman bilinmezlik taşır.
Unutmamak gereklidir ki her ne kadar renklerin anlamları büyük önem arz etse de, bir karakteri veya sahneyi tek renk üzerinden değerlendirmemek gerekir. Renk kullanımı sahnenin anlamının güçlenmesini sağlar. Sadece kıyafet ve nesne kullanımıyla da sınırlı değildir. Aksine en önemli kullanım alanı sahnenin temel atmosferi olarak kullanılan renk efektleridir.
Sinemanın kült eserleri dikkatinizi çekiyorsa sitemizdeki “Netflix’te Mutlaka İzlemeniz Gereken 10 Kült Film” adlı yazımıza göz atabilirsiniz.
