Trajik hikayesinden dolayı birçok film ve diziye konu olan İskoçya Kraliçesi I. Mary ve kuzeni İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth’in karmaşık ilişkilerini ve en sonunda I. Elizabeth’in emriyle niçin I. Mary’nin idam edildiğini bu yazımızda detaylarıyla inceliyoruz.
İçerik Başlıkları
İskoç Kraliçesi Mary Stuart’ın Yaşamı
İskoçya Kralı V. James’in yaşayan tek meşru çocuğu olan I. Mary 1542 yılında doğdu. 1587’de vatana ihanet ve kocasını öldürme suçundan yargılanarak önce Fortheringhay Kalesi’ne hapsedilmiş, daha sonra hiç tanışmadığı kuzeni I. Elizabeth’in imzasıyla orada idam edilmiştir. İngiltere tahtının o dönemki varisleri olan Tudor’lardan Margaret Tudor‘un torunu olduğu için İngiltere tahtında uzaktan da olsa hak sahibiydi. Babasının V. James’in ölümünden 6 gün önce doğan I. Mary, tahta yasal olarak geçtiğinde 6 günlük bir bebekti. Çocukluğu boyunca kraliyet yaşamından vekiller ve annesi tarafından ülke yönetildi.
Henüz 6 yaşındayken Fransa krallığının o dönemki veliahtı olan Francis’le nişanlandı. Hayatı boyunca toplam 3 evlilik yapan I. Mary ilki III. Francis olarak geçen Fransa kralıyla 1558’de evlenerek hem Fransa hem de İskoçya kraliçesi oldu. Fakat bu evlilik III. Francis’in 1 yıl sonraki ani ölümü sebebiyle kısa sürdü. Bunun ardından İskoçya’ya geri dönüp hakkı olan tahtı isteyen I. Mary’nin hikayesi bu noktadan sonra trajik denilebilecek bir hal almıştır.
I. Mary’nin İngiltere’deki Konumunu Etkileyen İkinci Evliliği
I. Mary yarı-kuzeni sayılan Henry Stuart’la 1565’te evlenerek o dönem İngiltere’yle birlikte İskoçya’yı yöneten kuzeni I. Elizabeth’e karşı taht kozlarını güçlendirdiği gibi İngiltere topraklarındaki haklarını genişletti. Bu hamle I. Elizabeth için oldukça dezavantajlı olsa da I. Mary’nin kat etmesi gereken çok yol vardı.
Henry ve Mary çiftinin James adında bir oğulları oldu. (Annesinin ve daha sonra I. Elizabeth’in ölümünün ardından ironik şekilde İngiltere’de kral olan James; İngiltere tahtına I. James, İskoçya tahtınaysa VI. James olarak geçti. Aynı zamanda İrlanda kralıydı. Çünkü I. Elizabeth’in hiç çocuğu yoktu ve tahtta yasal hak sahibi olan en yakın akrabası, Mary ve Henry Stuart’ın oğulları James’ti.)
1567 yılında patlamayla örtbas edilmeye çalışan Henry Stuart’ın öldürülmesiyle I. Mary ikinci eşini de kaybetmiş oldu.
Henry Stuart’ın Öldürülmesi
Yapılan araştırmalarda Henry Stuart’ın patlamadan önce öldürüldüğü cesedinin yanında bulunan hançerden dolayı anlaşılıyor. Aynı zamanda Henry Stuart’ın bir şeylerin yolunda gitmediğini fark edip Kirk o’Field, Edinburgh’tan kaçmaya çalıştığı araştırmalarda sonradan ortaya çıkan ip ve sandalyeden görülüyor.
Henry Stuart’ın ölümü, tahtta gözü olan ve bu yüzden I. Mary’le evlenmek isteyen Bothwell Dükü James Hepburn’le ilişkiliydi.
Bothwell Dükü James Hepburn ve I. Mary’nin İlişkisi
Henry Stuart’ın ölümünden sonra I. Mary’le yüz yüze tanışan James Hepburn, Edinburgh’un tehlikeli olduğunu öne sürüp, I. Mary’yi koruyacağını söyleyerek onu kalesine davet etmiştir.
Henry Stuart’ın öldürüldüğü yerde daha sonradan görülen James Hepburn’ün patlama için barutu oraya ulaştıran kişi olduğu düşünülüyordu fakat o dönemde ortada kanıtlanan bir şey yoktu.
Bothwell Dükü James Hepburn’ün Dunbar’daki kalesine gitmeyi kabul eden I. Mary’yi yolculuk sırasında rehin alan James Hepburn, söylentiye göre I. Mary’yi onunla evlenmeye zorladı. O anda başka çaresi olmayan kraliçenin 3. eşi böylece James Hepburn oldu.
Son evliliğinin zorla olduğu düşünülse de I. Mary’nin James Hepburn’e ilgi gösterip o hastayken onu görmek için 4 saatlik bir yolculuk yaptığı da kayıtlara geçmiştir.
Bu evlilik I. Mary’nin yargılanması ve idamı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Çünkü 2. eşi Henry Stuart’ın ölümüyle ilişkili olabilecek biriyle evlilik yapması onun da bu öldürmede payı olduğu ihtimallerini ortaya çıkarmıştır.
Elizabeth Tudor ve Mary Stuart’ın Karmaşık İlişkisi
Kuzen olan, dönemin bu iki güçlü kraliçesi hiçbir zaman yüz yüze tanışmadılar. I. Mary Fransa’da yetiştiğinden ve Fransa kraliçesi olarak hayatını sürdüreceği düşünüldüğünden en başta I. Elizabeth’le aralarında pek bir sorun yoktu. Fakat ilk eşi III. Francis’in ölümüyle birden İskoçya’ya geri dönüp ülkesinin başına geçmek isteyen I. Mary güç dengelerinin değişmesinde ilk adımı atmış oldu.
Sadece İskoçya tahtında değil, İngiltere tahtında da yasal hakkı olduğu herkes tarafından bilindiği için İngiltere’deki saray soylularının bir kısmı tahtın I. Mary’nin hakkı olduğunu savunmuştur. Çünkü I. Elizabeth’in annesi olan Anne Boleyn, dönemin İngiltere kralı VIII. Henry’nin 2. eşidir oysaki Margaret Tudor VIII. Henry’nin ablasıdır. VIII. Henry’nin Anne Boleyn’le olan evliliğinin Katolik değil, Anglikan Kilisesi tarafından onaylanması birçok soylu tarafından taht hakkının I. Mary’de olduğunu düşünmelerine sebep olmuştur.
I. Mary’nin İdama Giden Yolu
I. Mary’nin İngiltere tahtına karşı potansiyel tehlikesi saray soylularından I. Elizabeth’in taraftarlarının önlem almak istemesine sebep olmuştur. Bunun içinse ellerine geçen fırsat İskoçya’da I. Mary’nin hükümdarlığına karşı çıkan isyandı.
Çıkan İskoç isyanında İngiltere korunmasına girmek isteyen I. Mary, I. Elizabeth tarafından korunma adı altında yıllarca ev hapsinde tutuldu. Hem taht hakkı hem de dini anlamda 2 kraliçenin de kendince taraftarları vardı. Protestan olan I. Elizabeth’e karşın, Katolik olan I. Mary yandaşı sayılan bazı Katoliklerin I. Elizabeth’e karşı suikast girişimleri ve komplolarından İskoçya Kraliçesi Mary’nin sorumlu tutulması idama giden süreçte son nokta oldu denilebilir.
Zaten Mary’nin I. Elizabeth için tehlikeli olduğunu düşünenler bu fırsatı kaçırmadı. ”Ülkenin bütünlüğü ve dini stabilite” için İskoçya Kraliçesi Mary’nin yargılanmasına I. Elizabeth’i ikna ettiler.
Kimi kaynağa göre I. Elizabeth akrabası olduğu için önce I. Mary’yi idam etmek istemese de İskoç Kraliçesi Mary’nin İngiltere Kraliçesi Elizabeth gibi güçlü olup taht için risk oluşturduğu ortadaydı.
İskoç Kraliçesi Mary 1587 yılında halka açık şekilde idam edildi ve Peterborough Katedrali’ne defnedildi.
Eğer bu içeriğimiz ilginizi çektiyse ”Yılbaşı Ağacının İngiliz Kraliyet Ailesi İçin Önemi” başlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz!
