Günümüzde psikolojik sorunlar yaşamayan insan sayısı yok denecek kadar az. Tedavilerin büyük çoğunluğunda ağır ilaçlar kullanılıyor. Peki ilaç kullanmadan da atlatılabilir mi? Bu sorunun cevabına istinaden bu yazımızda; tamamen kişi odaklı, ilaçsız tedavi yöntemi olan gestalt terapi tekniklerinin detaylarına değineceğiz.
Fritz Perls, gestalt terapinin kuram ve uygulama babası sayılır. Fritz, eşi Laura Perls ve Nörolog Kurt Goldstein gestalt terapiyi geleneksel psikanaliz yöntemlerinin aksine daha deneysel ve hümanist bir terapi biçimi olarak günümüz şartlarına uygun olarak tasarladılar. Fritz Perls, Gestalt Therapy Verbatim kitabında gestalt terapiyi bütün yönleriyle incelemiş ve şöyle demiştir.
“Dünyadaki her tür nevroz tipi için en iyi terapist olduğuma inanıyorum”
İçerik Başlıkları
Gestalt Terapi Nedir?
Gestaltizm veya gestalt, Almanya’da görülen bir terapi yöntemidir. “Gestalt” kelimesi, doğrudan çevirisi olmayan Almanca bir terimdir. Genellikle “bütün” veya “biçim” anlamında kullanılır. Her bireyi deneyimler ve gerçeklerle beraber zihin, duygular, beden ve ruhun bir karışımı olarak gören bir düşüncedir. Gestalt terapisi, bireyin kendi farkındalığını, özgürlüğünü ve kendine olan öz-yönelimini artırmaya odaklanan bir psikoterapi şeklidir.
Gestalt terapisi, bireyin geçmişindeki deneyimlerinden ziyade şimdiki ana odaklanır ve yaşadıkları ortamdan etkilenir. Gestalt terapisi sayesinde bireyler yeni bakış açıları geliştirebilir. Bu da bireylerin yaşamlarında olumlu değişikliklere neden olabilir. Çünkü bu terapiyle bireyler olaylar karşısında kendini daha net ifade eder.
Gestalt Terapinin İlkeleri Nelerdir?
- Bireyler özgürdür, kendi kararlarını kendileri alabilir. Gestalt terapi toplumun ve ailenin bireye yüklediği kazanımları sorgular.
- Gestalt terapide ikincil kişi bulunmaz. Tamamen birey merkezlidir.
- Gestalt terapi bireyi değişime zorlamanın strese yol açacağını vurgular. Bu yüzden birey kendini olduğu gibi kabul etmelidir.
- En temel ilke ne geçmiş, ne gelecek ne de deneyimlerdir. Önemli olan şimdiki zamandır.
- Gestalt terapi bireyin duygu, düşünce ve davranışlarıyla bir bütündür ve bireyi parçalara göre yorumlamanın doğru olmadığına inanır. Bu yönüyle gestalt terapi bütüncül terapi yöntemidir.
Gestalt Terapi Hangi Hastalıklarda Etkilidir?
Bu terapinin farklı ruh bozukluklarının tedavisinde etkili bir terapötik yaklaşım olduğu kanıtlanmıştır. Depresyon, ilişki bozukları, endişe, özgüven problemleri, davranışsal ve psikomatik sağlık sorunları toplumda en çok karşılaşılan hastalıklardır. Bu yüzden en çok bu hastalıkların tedavisinde ilaçsız terapi gereklidir.
1. Depresyon
Depresyonun temelinde stres yatar. Gestalt terapi bireyin öz farkındalığını artırmaya odaklandığı için stresi ortaya çıkaran durumla yüzleşmeyi, kabullenmeyi ve ortadan kaldırmada etkilidir.
2. İlişki Bozuklukları
Gestalt terapi, ikili ilişkilerde ilişkinin seyrini olumsuz etkileyen ya da etkileyebilecek yıkıcı davranışların fark edilmesine yardımcı olabilir. Bu terapiyle bireylerin yaşam tarzlarında olumlu değişimler olacağı için ikili ilişkilerinde de olumlu sonuçlar olacaktır.
3. Endişe
Gestalt terapi şimdiki ana odaklandığı için bireyin endişelenmesine neden olan bilinç altındaki problemleri çözmesine ve rahatlamasını sağlar. Endişeli hissettiren duygu durumlarının çözülmesine olanak sağlar.
4. Davranışsal Sağlık Sorunları
Bipolar gibi hastalıklarda gestalt terapinin olumlu sonuç gösterdiği görülmüştür. Tamamen birey odaklı terapi yöntemi olduğu için madde bağımlılığı, sigara, alkol, kumar gibi kötü alışkanlıklarda da etkili olabileceği düşünülüyor.
5. Psikosomatik Sağlık Sorunları
Ülser, spazmlar, migren atakları gibi psikolojik nedenlere dayanan sağlık sorunlarında gestalt terapi etkilidir. Bu hastalıklara neden olan problemler çözüldükçe hastalıklar azalacaktır.
6. Özgüven Problemleri
Birey kendine toplumda yer edinemez ve kendi kendini dışlamaya başlar. Gestalt terapiyle bireyin neden düşük benliğine sahip olduğu ve bu durumun altında yatan sorunların saptanıp çözüme ulaştırılır.
Gestalt Terapi Kimlere Uygulanır?
- İkili ilişkilerinde sorun yaşayanlarda,
- Mutlu olmak isteyen ama olamayan bireylerde,
- Stres, anksiyete, endişe ve kaygı durumlarıyla baş edemeyenlerde,
- Psikolojik nedenlere bağlı hastalığı olanlarda,
- Kendisiyle yüzleşmeye hazır olanlarda,
- Psikolojik olarak sorunun farkında olan ama vazgeçemeyen, uygulamaya devam eden bireylerde uygulanır.
Gestalt Terapi Teknikleri Nelerdir?
Bir bütün parçalara ayrıldığında, farklı parçalar elde edilir. Tekrar birleştirildiğinde ise parçalardan farklı bir bütün elde edilmiş olur. Bütün, kendini oluşturan parçalardan daha büyüktür denebilir. Gestalt terapisinin asıl hedefi, bireyin kendi bütünlüğünü anlamasıdır. Tıpkı bir bütünü oluşturan farklı parçaların olduğu gibi, bireyin de kişiliğini ortaya koyan farklı parçalar vardır. Birey farklı parçalarını birleştirerek kendi öz farkındalığını meydana getirir. Gestalt terapi bireyin farklı parçalarını keşfetmesini sağlar.
Rüya Çalışması Tekniği
Rüyalar bireylerin en çok bilinç altını açığı çıkaran durumlardandır. Yani bütünü olan parçalardan biridir ve en önemlisidir. Bireyin kendisinin bile bilmediği parçalarını rüyalar ele verir ve tedavi süreci böylelikle başlamış olur. Bu terapi yönteminin en belirgin ve diğer terapi yöntemlerinden ayıran özelliği ise rüyaları analiz etmezler, rüyaların içeriği ile ilgilenirler.
Rüya çalışmalarında danışan rüyasını terapiste her detayıyla anlatır. Görülen rüya geçmiş zamanı ifade etse de terapist danışana şimdiki zamana uyarlamasını ister. Danışan rüyayı anlatırken terapist rüyadaki eşyaları, nesneleri ve kişileri not eder. Danışana kendisini tek tek eşyaların, nesnelerin ve kişilerin yerine koymasını ne hissettiğini söylemesini ister. Terapist verilen cevaplara göre danışanının bilinç altına inmiş olur ve buna göre telkinlerde bulunur.
Boş Sandalye Tekniği
Gestalt terapi teknikleri arasında en çok bilinen, en yanlış uygulanan tekniktir. Birey boş bir sandalyenin karşısına oturtulur ve sanki sandalyede biri oturuyormuş ve söylenenleri dinliyormuş gibi anlatması istenir. Bu tekniğin temel amacı; bireyin yaşadıklarını anlatarak içini açmasını ve yüzleşmesini sağlamak. Bu bireyin iç dünyasında rahatlamaya neden olur.
Danışan, sandalye ve terapist bir odada bulunur. Dikkat dağıtacak her şeyin ortamdan uzaklaştırılması sağlanır. Çünkü danışan olayı anlatırken aynı zamanda da yaşayacağı için ufacık ses terapiyi bozabilir. Terapist danışana öncesinde bu tekniğin ne olduğunu anlatır. Danışandan hangi olayı anlatmasını istediğine karar vermesini rica eder. Sonra danışan sandalyenin karşısına oturtulur ve sandalyede de olayla bağlantısı olan kişinin olduğunu hayal etmesi istenir. Danışan yaşadığı, söylemek istediği her şeyi söyler. Pişmanlıkları, üzüntüleri, kızgınlık ve kırgınlıkları gibi. Danışan söylemek istediklerini söyledikten sonra rahatladığı görülür. Bu teknikle danışanın vicdan rahatlığı sağlanır. Olaylar yaşanırken terapist notlar alır ve verilen tepkilere göre tedavinin seyri değişir.
Deneyler Tekniği
Deneyler tekniği gestalt terapisinin ana parçasıdır. Deney terapi yönteminde geçmişte yaşanmış olaylar eleştirmeden terapist eşliğinde tekrar yorumlanır. Bireyin geçmişte yaşadığı bir çatışma, deneyim ve o zamanlardan kalan zihinsel bir sağlık sorunu varsa farklı bakış açısıyla anlanıp yorumlanmasına imkan tanır.
Terapist danışanına geçmişte çok üzüldüğü bir olayı anlatmasını ister. Danışan anlatırken duygularıyla da yaşar. Terapist spontane deneyler yapar. Danışana hayal etme, konuşma, nefes alma ve farklı duygularla tekrar yaşama gibi çeşitli aktiviteler yaptırır. Böylece danışanın yüzleşemediği kötü anılarını terapistle beraber çeşitli yollar ve tekniklerle aşması sağlanır.
Beden Dilini Abartma Tekniği
Beden dili psikolojinin bütün dalları için önemli olduğu gibi gestalt terapi için de önemlidir. Hareketler, mimikler, giyilen kıyafetler bireylerin iç dünyası hakkında fikir verir. Örneğin çok mutsuz olduğunu söyleyen bireyin gözlerinin içi gülebilir. Terapist, danışanın bu davranışı üzerine bu davranışı daha da abartmasını ister. Danışanın abartılı davranışlarını iyi analiz eden terapist tedavi sürecini değiştirebilir.
Örneğin erkek bir danışanın gestalt terapi için uzmana gittiğini varsayalım. Terapist, danışana annesiyle ilgili sorular sorar. Danışan, annesiyle ilgili konuşurken çok mutlu oldukları bir anı anlatır. Terapist danışanın elini yumruk yaptığını fark eder ve bu konunun üzerine gider. Terapist, danışanından o mutluluğu abartılı şekilde yaşamasını ve annesini aşırı sevdiğini göstermesini ister. Danışanın davranışları sorunun kökenini ve sonraki sürecin nasıl ilerleyeceğini belirler.
Gestalt Terapisinin Faydaları Nelerdir?
Gestalt terapi kişiye özeldir. Bu nedenle her bireyin aldığı fayda farklıdır. Bireyin ruhuna, bedenine uzun süreli faydaları olduğu görülür. Bu terapiyle;
- Bireyin geçmişiyle barışması,
- Stresli durumlar karşısında olaylarla başa çıkma yeteneğinin artması,
- Bireyin öz farkındalık ve özgüveninin artması,
- Yaşanan olaylara karşı daha sorumlu olup, çözüm odaklı olması,
- Geçmişiyle barıştığı için geleceğine umutla bakabilmesi,
- Kötü anılarıyla yüzleştiği için, geçmişe göre daha mutlu olması sağlanmış olur.
Bu yazımızda terapistlerin çok sık uyguladığı, ilaçsız tedavi yöntemi olan “Zihinsel Hastalıkların Tedavisinde Gestalt Terapi Teknikleri” konusunu inceledik. Eğer yazımız dikkatinizi çektiyse yine sitemizde yer alan “Sanatın İyileştirici Etkisi: Sanat Terapisi Çeşitleri” yazımızı da inceleyebilirsiniz.
