Kognitif Davranışçı Terapi Nedir ve Nasıl Uygulanır?

Kognitif davranışçı terapi nedir? Kognitif davranışçı terapi yöntemi nasıl uygulanır? Kimler faydalanabilir? Bilişsel (kognitif) davranışçı terapi hakkında bilmeniz gereken her şey.

Olumsuz düşüncelerin ve davranışların değiştirilmesine odaklı olan bu terapi yöntemi, sağlıklı düşünce kalıpların benimsenmesinde bireye yardımcı olur. Kognitif davranışçı terapi yöntemi, Aaron Back tarafından bulunmuştur.

Birçok psikolojik sorunun tedavisinde etkili bir yöntem olarak kabul edilen bu terapi, düşüncelerin yeniden yapılandırılması ve değiştirilmesiyle, hastaların depresyonlarını hafifletilebilir ve iyileştirebilir.

Kognitif davranışçı terapi, çocuklar ve ergenler de dahil olmak üzere her yaş için uygundur. Araştırmalar, kognitif davranışçı terapinin depresyon, anksiyete bozuklukları, yeme bozuklukları ve diğer psikolojik sorunlar gibi birçok durumda etkili olduğunu göstermiştir.

Bilişsel (Kognitif) Davranışçı Terapi Nedir?

Kognitif davranışçı terapi, çeşitli psikolojik sorunların tedavisinde kullanılan bir terapi yöntemidir. Bu terapi yöntemi, bireyin düşünceleri, duyguları ve davranışları arasındaki ilişkiyi daha iyi anlayabilmelerini sağlar.

Bilişsel davranışçı terapi yönteminde, bireyin düşünceleri, davranışları ve duyguları arasındaki ilişki incelenir ve bireyin düşünce yapısındaki ya da davranışlarındaki olumsuz yargılar tespit edilir.

Örneğin, yanlış inanışlara sahip bir birey, bu olumsuz yargılar sebebi ile şartlandığı/koşullandığı bir süreç içerisinde olur. Birey, bu inançları sebebi ile sevilmediğini, başarısız olduğunu düşünebilir. Dolayısıyla, bireyde içe kapanıklık ve özgüven eksikliği görülebilir.

Kognitif Davranışçı Terapi Hangi Psikolojik Sorunlar İçin Kullanılır?

Kognitif davranışçı terapi yöntemi, birçok psikolojik sorunlarda kullanılan bir tedavidir. Bu psikolojik sorunlardan bazıları ise şunlardır:

1. Depresyon: Kognitif davranışçı terapi, depresyon tedavisinde sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Bireyin olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye yönelik yapılan çalışmada, hayata karşı daha pozitif düşünmesine yardımcı olur.
2. Anksiyete Bozuklukları: Bireyde kaygı yaratan düşüncelerin değiştirilmesinde yardımcı olan kognitif davranışçı terapi, anksiyete bozuklukları tedavisinde oldukça etkilidir.
3. Obsesif-Kompulsif Bozukluk: KDT (kognitif davranışçı terapi), bireyin obsesif düşünceleri ve kompulsif davranışları arasındaki bağı keşfederek, obsesyonlardan ve kompulsiyonlardan kurtulmasına yardımcı olur.
4. Panik Ataklar: Bireyin panik ataklarını tetikleyen düşünceleri ve eylemleri tespit ederek, panik atakların şiddetini ve sıklığını azaltmaya yardımcı olur.
5. Yeme Bozuklukları: KDT, yeme bozuklukları tedavisinde de kullanılan bir yöntemdir. Bireyin yeme bozukluğuna neden olan düşünce kalıpları değiştirilerek, daha sağlıklı bir yaşam sürmesine yardımcı olur.
6. Sosyal Fobi: Bireyin sosyal etkileşimlerinde yaşanan sorunlara yönelik olumsuz düşünceler değiştirilir ve daha rahat bir şekilde sosyalleşmesi sağlanır.
7. Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Kognitif davranışçı terapi, travmatik deneyimi işleme ve iyileşme sürecini hızlandırmaya yardımcı olur.

Kognitif Davranışçı Terapide Kullanılan Teknikler

Kognitif davranışçı terapi birçok farklı teknikten oluşan bir terapi yöntemidir. Terapist, kişinin durumuna ve terapinin hedeflerine bağlı olarak, bu tekniklerden bazılarını uygulayabilir veya birkaçını birleştirebilir. Uygulanan tekniklerden bazıları şunlardır:

1. Olumsuz Düşünce Kalıplarının Değiştirilmesi: Terapi bireyin olumsuz düşünce kalıplarını tespit ettikten sonra, bu olumsuz düşünceleri değiştirmesine ve gerçekçi olup olmadığını sorgulamasına olanak tanır. Ardından, kişinin daha gerçekçi ve olumlu düşünce kalıplarını tekrarlamasına ve benimsemesine yardımcı olur.
2. Davranışsal Deneyler: Terapist bu teknikte, bireyin düşünce ve davranışları arasındaki bağı keşfetme amacı ile davranışsal deneyler uygulayabilir. Bu deneyler, bireyin endişeleri ile yüzleşmesi ve endişelerinin gerçekleşmediğini fark etmesini sağlar.
3. Problem Çözme: Bu teknikte, bireyin problemlerini pratikte daha kolay çözebilmesini sağlar.
4. Nefes ve Vücut Odaklı Teknikler: Terapist, bireyin stres ve kaygı durumunu azaltma amacı ile, belirli nefes kalıpları ve vücut tepkilerini fark etmesini ve bunları düzenlemesini sağlar.
5. Rol Oynama ve Yeniden Yapılandırma: Bu terapi, bireyin olumsuz düşüncelerini yeniden yapılandırarak, zihnindeki olumsuz senaryoları değiştirmesinde yardımcı olur. Rol oynama tekniği ile kişi, kendini başka birinin yerine koyarak, durumu farklı bakış açısı ile değerlendirmesine olanak tanır.
6. Bilinçli Farkındalık: Terapi, bireyin anında farkındalık geliştirmesinde yardımcı olur. Bireyin, mevcut anı fark etmesini ve hislerini anlamasını sağlar.
7. Sosyal Beceri Eğitimi: Bu terapi yöntemi, bireyin sosyal becerilerini geliştirerek, sosyal durumlarda daha rahat bir şekilde adapte olmasını sağlar.

Kognitif Davranışçı Terapi Nasıl Uygulanır?

Kognitif davranışçı terapi, genellikle kişinin ihtiyaçlarına göre haftada bir veya iki kez olacak şekilde 50-60 dakikalık seanslardan oluşmaktadır.

Kognitif davranışçı terapi, kişinin durumuna bağlı olarak terapistin planladığı şekilde uygulanır. Bilişsel (kognitif) davranışçı terapi aşamaları genel olarak şu şekildedir:

1. Değerlendirme: Terapist, kişinin durumuna bağlı olarak nasıl bir süreçte olduğunu, hangi süreçlerden geçtiğini ve nelerin yanlış gittiğini değerlendirir.
2. Hedeflerin Belirlenmesi: Yapılan değerlendirme sonucunda terapist, birey ile birlikte bir hedef belirler. Terapi boyunca değiştirilmek istenen davranışın ya da durumun hedefi belirlenir.
3. Olumsuz Düşüncelerin Tanımlanması: Terapist, bireyin zihnindeki olumsuz düşüncelerin farkındalığını oluşturur.
4. Gerçekçi Düşüncelerin Oluşturulması: Terapist, bireyin zihnindeki olumsuz düşünceleri yeniden yapılandırarak, daha gerçekçi ve olumlu düşünceler geliştirmesinde yardımcı olur.
5. Davranışsal Deneyler: Terapist, bireyin endişeleri ile yüzleşmesini sağlayarak, bu yaşadığı endişelerin gerçekleşmediğini fark etmesinde yardımcı olur.
6. Ev Ödevleri: Terapist, bireyin seans boyunca uyguladığı birtakım teknikleri günlük yaşantısında da uygulamasını isteyebilir. Sonucunda birey, uygulanan teknikleri daha da pekiştirmiş olur.
7. İlerlemenin Takibi: Terapist, bireyin ilerlemesini takip eder ve hedefe ulaşmak için gereken değişiklikleri uygulayabilir.

Bilişsel davranışçı terapi, bireyin düşüncelerini ve davranışlarını değiştirerek, yaşam kalitesini artırmasına yardımcı olur. Bireyin de terapi boyunca etkin rol oynaması, terapi süreci için önemlidir.

Kimler Kognitif Davranışçı Terapiden Faydalanabilir?

Kognitif davranışçı terapiden birçok kişi faydalanabilir. KDT birçok psikolojik sorunda etkili olduğu kanıtlanmış bir terapi yöntemidir. Bu sorunlardan bazıları şunlardır:

• Anksiyete (genel anksiyete, sosyal anksiyete, panik anksiyete gibi)
• Depresyon
• Kötü Alışkanlıklar (alkol, uyuşturucu, sigara)
• Obsesif-Kompulsif Bozukluk
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu
• Uyku Problemleri
• Yeme Bozuklukları (örneğin, bulimia, anoreksiya)
• Borderline Kişilik Bozukluğu
• Dürtü Kontrol Bozukluğu
• Cinsel Disfonksiyon

KDT, çocuklardan yaşlılara kadar her yaştan birey için etkili olabilir ve cinsiyet, ırk, etnik köken veya sosyoekonomik statü gibi faktörlere bağlı değildir. Ancak, terapinin kişiye özgü hedefleri ve ihtiyaçları olduğu için, her bireyin terapi süreci farklı olacaktır.

Kognitif (Bilişsel) Davranışçı Terapi Etkinliği

Kognitif davranışçı terapi yöntemi oldukça etkili bir terapidir. Ancak, her tedavi yönteminde olduğu gibi, KDT yönteminde de sınırlamalar ve başarı oranları vardır.

Sınırlamalar: 

• Tedaviye başlamadan önce, bireyin tedaviye karşı dirençli olup, tedavinin başarısızlık ile sonuçlanabileceği durumlar olabilir.
• Birkaç seans ardından, bireyin tamamen iyileşmeme durumu olabilir.
• Terapinin tek başına yetmeyeceği durumlar olabilir. Örneğin, terapi ile birlikte ilaç kullanımı da uygulanabilir.
• Bazı kişiler için tedavi yöntemi maliyetli olabilir.

Başarı Oranı:

Bilişsel (kognitif) davranışçı terapi yöntemi, psikolojik sorunların tedavisinde etkinliğini kanıtlamış bir terapidir. Araştırmalar, kognitif davranışçı terapinin depresyon, anksiyete bozuklukları, yeme bozuklukları ve diğer psikolojik sorunlar gibi birçok durumda, yüksek başarı oranına sahip olduğunu göstermektedir.

Kognitif Davranışçı Terapiyi Uygulayan Kişiler

Kognitif davranışçı terapiyi uygulayan kişiler, genellikle psikiyatrist ya da psikologlardır. Bunun yanı sıra, birçok terapist, lisanslı bir sosyal çalışmacı veya lisanslı bir evlilik ve aile terapisti de olabilir.

Kognitif davranışçı terapide uzmanlaşmış terapistler, belirli psikolojik sorunlar ve rahatsızlıklar için özel eğitim almışlardır. Kognitif davranışçı terapisi için eğitim almış terapistler, genellikle bireysel terapi, grup terapisi veya aile terapisi gibi farklı terapi seanslarını yönetebilirler.

Kognitif davranışçı terapi yöntemini uygulayan bir terapist, farklı teknikleri de aynı anda uygulayabilir. Ancak, bilişsel (kognitif) davranışçı terapi etkinliği ve uzmanlaşmış terapistlerin önemi göz önüne alındığında, bir terapist seçerken KDT (kognitif davranışçı terapi) konusunda uzmanlaşmış bir terapisti seçmek önemlidir.

Kognitif davranışçı terapi gibi psikoloji alanında ilginizi çekebilecek “Erteleme Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemi” adlı rehberimize göz atabilirsiniz.