Geleneksel Japon kıyafetleri olan kimonolar, oldukça köklü bir tarihe sahiptir. Birçok çeşidi bulunan kimonoların gelişimlerini tarihsel dönemlere ayrılmakla birlikte; mevsimsel kimonolar, törenlerde giyilen özel kimonolar olarak da çeşitlilik göstermektedir. Bu yazımızda kimonoların tarihine ve dönemlere göre değişimlerine ışık tutuyoruz.
Japon tarihi için oldukça önemli olan ve günümüzde de Japonya’nın sembolü kimonoların oldukça köklü bir tarihi vardır. Her alanda olduğu gibi kimonolar da tarih boyunca çağa ve ihtiyaçlara uygun olarak değişiklikler göstermiştir.
İçerik Başlıkları
Kimono’ların Tarihi
“Kimono” kelimesi, “giymek” anlamına gelen “ki” fiilinden ve “eşya” anlamına gelen “mono” isminden gelmektedir. Başka bir deyişle, kimono kelimenin tam anlamıyla “kıyafet” anlamını taşımaktadır.
Kimonolar ilk olarak Nara Döneminde görülse de Heian döneminde (794-1185) bugünkü şekillerini almaya başlanmışlardır. Zamanla mevsimsel tonlara veya kişinin sosyo- ekonomik durumuna uygun şekiller almış, askeri nizamda kullanılan renkler ile de rütbeye göre çeşitlilik göstermiştir.
Meiji Dönemi’ne gelindiğinde ise Japon hükümeti insanları, batının giyim tarzlarını benimsemeye teşvik etmiş ve kimonolar demode görülmeye başlanmıştır.
Her ne kadar günümüzde; günlük olarak nadiren giyilmekte olsa da; düğünler, cenazeler, çay törenleri gibi özel günlerde ve Japon festivalleri gibi etkinliklerde sıkça kullanılmaktadır. Ayrıca kimonolar Japonya’ya gelen her turist için oldukça ilgi çekici bir hal almıştır.
Heian Dönemi Kimonosu
Heian döneminde (794-1185) Nara döneminde kullanılan ayrı üst ve alt ya da tek parça giysilerin aksine, yeni bir kimono yapım tekniği geliştirilmiştir. Düz çizgi kesim yöntemi olarak bilinen ve adlandırılan bu yöntem ile kumaş parçaları düz çizgiler halinde kesilerek; parçaların birbirine dikilmesi ile oluşturuluyordu.
Düz kesimli kimonolar, tüm hava koşuluna uygun olarak yapılırdı. Kışın, kat kat giyilebilirler veya yazın keten gibi nefes alabilen kumaşlardan yapılarak kullan kişi tarafından oldukça rahat etmesi sağlanmaktaydı. Bu gibi avantajlar, kimononun halk arasında yaygınlaşmasına ve günlük yaşamının bir parçası olmasına yardımcı olmuştu.
Kimonoların günlük hayatta sıkça kullanılmaya başlanması ile birlikte; farklı renklerde ve desenlerde kimonolar ortaya çıkmıştı. Tipik olarak, renk kombinasyonları ya mevsimsel renkleri ya da ait oldukları sosyal sınıfı temsil etmekteydi.
Geç Nara dönemi (710–794) ve Heian dönemi (794–1185) kapsayan bu dönemde, insanların giydiği giysiler, soylu veya sıradan bir vatandaş olarak zamanla sosyal statülerine göre farklılık göstermeye başlamıştı.
Soylular, ellerini ve ayaklarını kapatan ve içinde hareket etmeleri zor olan giysiler giymeye başlarken, sıradan insanlar daha çok modern giysilere benzeyen, daha düz, daha az dökümlü kolu ve daha iyi hareket kabiliyeti olan giysileri tercih etmişlerdi.
Edo Dönemi Kimonosu (Kamakura)
Kamakura döneminde (1185–1333) ve Muromachi döneminde (1336–1573), hem erkekler hem de kadınlar parlak renkli kimonolar giymeye başlamıştı. Savaşçı sınıfın gücü arttıkça, halk zenginleşmiş ve liderleri temsil eden şatafatlı renklerde kimonolar savaş alanlarında görülmeye başlanmıştı.
Edo dönemi (1603-1867) olarak isimlendirilen dönemde; Tokugawa’nın Japonya’ya hükmettiği dönemdir. Ülke bu dönemde; lordlar tarafından yönetilen feodal bölgelere bölünmüştü. Her bölgenin kendisine ait samurayları, kimonoları ve kimono üzerine giyilen bir kamishimodan oluşan ve kamishimo üzerindeki desenlerle tanımlanan “samuray üniformaları” vardı. Bu dönemde, kimono teknikleri hızla gelişip tabiri yerindeyse, bir sanat formuna dönüşmüştü.
Meiji Dönemi Kimonolarından Günümüze
Meiji döneminde (1868-1912), Japon halkı, özellikle batı kültürlerden büyük ölçüde etkilenmişti. Hükümet, insanları modern kıyafetleri ve alışkanlıklarını benimsemeye teşvik etti.
Günümüzde yürürlükte olmasa da Meiji Döneminde; hükümet yetkililerinin ve askeri personelin resmi görevler için batılı kıyafetler giymeleri zorunluydu. Öte yandan, vatandaşların ise aile geçmişlerini tanımlayan “kamon” adı verilen aile armaları ile süslenmiş kimono giymeleri gerekliydi.
Günümüzde ise Japonlar günlük hayatta nadiren kimono giymektedir. Düğün ve cenaze törenleri, özel günler ve festivaller gibi günlerde kimonolar tercih edilmektedir.
Uzak doğu kültürü ilginizi çekiyorsa; sitemizde yer alan “Geleneksel Çin Sanatının Mirası: En İyi 5 Çin Sanatı” adlı yazımıza göz atabilirsiniz.