Her şeye en basit yoldan ulaşabildiğiniz ve bulunduğunuz evrenin çok daha ötesine gitmeyi hayal etmiş miydiniz? Şimdi size bu hayalin gerçekleştiği ve bulunduğumuz evrenin çok daha ilerisine gidebildiğiniz Metaverse dünyasından ve beraberinde getirdiği olumlu olumsuz yanlarından bahsedeceğim.
Metaverse Nedir?
Meta: öte, Verse: evren anlamına gelen yani evrenin ötesinde anlamı taşıyan bir kavramdır. Fiziksel gerçeklik ile Artırılmış gerçeklik içinde birleştiğimiz 3 boyutlu bir dünyadır. Meteverse teriminin aslında ilk olarak 1992 yılında Neal Stephenson’ın Snow Crash adlı bilim kurgu kitabında yer aldığı ileri sürülmektedir. Arkasından da bu sanal gerçeklik ile alakalı başta Avatar ve Ready Player One olmak üzere bazı bilim kurgu filmlerinde de yer edinmiştir. Metaverse yaşadığımız evrenden başka bir evrene geçişimizdir. Bu evren de olduğumuz gerçeklikten farklı bir hayat kurabildiğimiz ve şu an ki gerçeklikte yaptığımız tüm etkinlikleri yapabildiğimiz farklı bir boyut olarak bilinir. Metaverse’ü sanal kamusal alan olarak da adlandırabiliriz. Bu alanları alabilmek için ise hali hazırda kullandığımız sanal para birimleri olan kripto paralar ile gerçekleşmektedir.
Metaverse geçmişten bugüne var olan fakat son yıllarda daha fazla ilgi duyulan bir alandır. Şimdiden Metaverse dünyasının içinde yer alan ve bunları inşa etmeye çalışan şirketlerin olduğunu görebiliriz. Bunlar: Microsoft, Epic Games, Roblox, Minecraft ve Meta şirketleridir.
Meta şirketi: Eskiden adı Facebook olan teknoloji devi Meta, 2014 yılında Oculus’u satın alması ile birlikte sanal gerçekliğe önemli yatırımlar yaptı. Meta, dijital avatarların VR başlıkları kullanarak iş, seyahat veya eğlence yoluyla bağlantı kurduğu sanal bir dünya öngörüyor. Zuckerberg, günümüz internetinin yerini alabileceğine inandığı Metaverse konusunda oldukça kararlı adımlar atıyor. Meta CEO’su Mark Zuckerberg geçen ay şirketin yeni markalaşmasını açıklarken, “Bir sonraki platform ve ortamda izlemekle kalmayıp, deneyimin içinde olduğunuz daha sürükleyici ve somutlaştırılmış internet olacak ve biz buna Metaverse diyoruz.” dedi.
Metaverse’deki Yaşamımız Gerçeğe Ne kadar Yakın Olacak?
Metaverse sınırları zorlayan ve şu an uygulanan bir sanal gerçekliktir. Peki bu sanal evren ne kadar gerçeğe yakın? Metaverse sayesinde sanal toplantılar ve konserler gibi çeşitli aktiviteler yapılmaktadır. Dünyanın bir ucundaki herhangi bir kişiyle oturup kahve içebileceksiniz ve bu sandığımızdan çok daha gerçek bir ortam olacak. Metaverse sayesinde istediğiniz anda istediğiniz kişi ile etkileşim kurabilecek hatta beyin çipleri sayesinde sadece görme ve işitmeden de öte koklama dokunma gibi etkileşimlerin içinde kendimizi bulabileceğiz. Metaverse kavramını farklı ve bilinmeyen bir evrendeki yeni yaşam alanınız olarak düşünebilirsiniz. Hatta buradan arsa alarak yeni dünyaya şimdiden ayak uydurmuş birçok insan olduğunu söyleyebiliriz.
Metaverse son dönemdeki tüm yeniliklerin, teknolojinin bir birleşimi halini almakla kalmamış teknolojinin sınırlarını zorlayan değişik ve bir o kadar gerçekçiliği ile şimdiden insanların dikkatini çekmeyi başarmıştır. Hatta Mark Zuckerberg metaverse için 5 milyarlık bir yatırım yaptığını da söyleyebiliriz. Tabi ki bu platformun gelişim ve dönüşümü yukarıda bahsedilen dijital şirketlerin birleşimiyle olması yeterli değildir. Bu evrenin inşası için birçok dijital şirketin ve yeni dünyaya meraklı yatırımcıların da ortak bir nokta da birleşimiyle yapılması mümkündür.
Evinde internet olmayan ve sosyal platformda işlerini yürütmeyi bilmeyen ve bu platformları kullanmayan neredeyse kimse kalmamıştır. İnternet hayatımızın tam ortasında yer alıyor ve tüm işlemlerimizi neredeyse buradan hallediyoruz. İnternet üzerinden birçok sayfayı seyahat edebiliyoruz fakat bunlar 2 boyutlu gerçeklik sayesinde yapabiliyoruz. Kısaca sizin kullanmış olduğunuz bilgisayar veya telefon ekranınızdaki görüntü 2 boyutlu bir görüntü sağlamaktadır.
Fakat metaverse bize bu 2 boyutlu serüveni 3 boyutlu hale getirecek gerçekliğe çok yakın bir etkileşim fırsatı sunuyor. Bu etkileşim sayesinde farklı yerlerdeki kişilerle kafe ortamında evinizden çıkmadan gerçeğe en yakın halinizle bulunabileceksiniz. Bununla da kalmayacak hiç seyahat etmediğiniz herhangi bir yeri gezip, görebilecek üstüne de alışveriş yapabileceksiniz. Hayal ettiğiniz tüm her şeyi üstünüzde görebilecek belki de bunları deneyerek sanki dışarıda gözle görüp, dokunarak alışveriş yapıyor gibi hissedeceksiniz. Hatta bu platformda ayrı bir evinizin, arabanızın olması bile mümkün.
Aynı zamanda metaverse eğitim alanında da bize büyük fırsatlar sağlayacak. Örneğin bir tarih dersinde metaverse sayesinde başka şehir veya ülkelerdeki tarihi yerleri gerçekten oradaymış gibi ziyaret ederek bilgilerinizin üstüne canlı bir şekilde deneyimleme fırsatı da bulabileceksiniz. Metaverse tam anlamıyla size çılgınca gelen ve okuduğunuzda bile sizi heyecanlandırıp merak uyandıran belki de yapma imkanı bulamadığınız her şeyi sanal ortamda gerçeğe en yakın şekilde oluşmasını mümkün kılacak.
Metaverse Dünyasının Hayatımıza Olumsuz Etkileri
Meta-evren dünyasının bu kadar gerçeğe yakın olması bu kadar merak uyandırırken endişeyi de beraberinde getirebilir mi? Bence endişelenmekte haksız sayılmazsınız. Aklımıza gelen ilk soru bu meta evren dediğimiz 3 boyutlu sanal ortamın belli başlı sınırları olacak mı? Mark bu sanal gerçeklikte sahip olduğumuz evlerin kişisel güvenliğini kullanmak adına engelleme özelliğinin olacağını söylemiştir. Yani evinize girmesi istemediğiniz kişileri engelleyebileceksiniz.
Peki bu engel sosyal medyadaki gibi bir engelleme özelliği mi taşıyacak bilmiyoruz. Bu şekilde olması ise ne kadar yeterli bir güvenlik önlemi olabilir, tartışılır. Çünkü sanal gerçeklik daha da gelişip ilerledikçe bu platformda fiziksel temas da mümkün olacak. Şuan da sosyal medya platformlarından bazı zorbalık veya tacizlere maruz kalıyorken bu üst düzey sanal gerçeklik ile bunun önüne nasıl geçilebilecek? Metaverse’deki bu sanal gerçeklik gerçek hayatımızda yapamadığımız bazı deneyimleri bize sunacak bir platform olmasından çok daha öte bu platform kötüye kullanılabilir mi bunu tam olarak kestiremiyoruz. Değişik kültürlerden değişik toplum yapısından farklı görüşlere sahip insanlar var ve gerçekte bu sanal gerçekliğe ayak uydurarak bunun olumsuz yanlarına yol açabilir mi?
Metaverse aynı zamanda nesiller arası uçurumunda artmasını sağlayabilir yaşları büyük bireyler bunu gereksiz bularak bu platformdan uzak durabilir. Bu gerçeklik içinde olanlar ve olmayanlar olarak kutuplaşma içerisine girebiliriz. Konular hakkında manipüle olmamız daha kolay olabilir. Çünkü 2B bir ekrandan bir video izlemekle 3B bir alanda kişi karşında konuşma yapması daha etkileyici ve manipülesi daha kolay olmasına yol açabilir. Bu süreç statü farkını arttırabilir hatta kimlik belirlemede önemli bir rol oynayabilir. Mesela sosyal medyada yeni gündem olmuş bir uygulama gördüğünüzde hemen dahil olmak isteyip tüm bilgilerinizi üye olurken vermeniz dijital ortamda kimlik oluşumdaki en önemli etken yerine gelmektedir. Kısaca bu yeni dünyada yapay zeka kullanımından da ayrı çok farklı bir boyut olan bu platform eskiden sadece ütopik bir düşünceyken şimdi hayatımızın içine girmeye hazırlanıyor.
Hem heyecan, hem merak uyandıran bu metaverse dünyası farklı bir deneyim olurken bir yandan yanlış kullanım ve alınamayan önlemler sayesinde sonumuzu da getirmesi bir ihtimal olarak görünüyor. Tabi ki bu sorunların bazılarının önüne geçilebilir. Hepimizin aklındaki bu soruların metaverse kurucularının gündeminde olduğunu düşünüyorum. Fakat toplumların farklı kullanım amaçlarını düşününce bir yandan da alınan önlemler merak uyandırıyor.
Her ne olursa olsun teknoloji sürekli değişim, dönüşüm ve ilerleme kaydediyor. Teknolojinin bu inanılmaz değişimi ile birlikte toplumlar da değişim sürecine dahil olmakta. Meta evren kavramı ise teknolojinin zirvesi haline gelerek insanları şaşırtmayı şimdiden başladı.
Metaverse dünyasının olumsuz yanları olduğu gibi olumlu yanlarının da var olduğunu biliyoruz. Önemli olan hayatımızı fazlasıyla kolaylaştıracak bu sanal dünyanın olumsuz yanlarından ziyade bu teknolojinin faydalarına odaklanırsak topluma daha yararlı işler yapmayı başarabiliriz.
Dijitalleşen toplum dinamikleri hakkında daha fazlasını merak ediyorsanız yine sitemizde yer alan Web 3.0 Nedir? Blockchain ve Metaverse Bağlantısı adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Metaverse kavramını daha iyi anlayabilmemiz için “Ready Player One” adlı filmden kısa bir video: