Sanal salgın olarak bilinen Fear of Missing Out kısaca fomo hakkında bilinmesi gereken tüm detaylara yer verdiğimiz yazımızda fomo ne demek, fomo belirtileri nelerdir, fomo etkisinin sonuçları ve fomodan kurtulma yollarına yer veriyoruz.
Fomo kavramını bir sanal salgın olarak nitelendirmiş olmam pek yanlış olmaz. Fomo yeni dünya üzerinde bulunan belki sizlerin bile farkında olmadığı ve sinsice yayılan bir salgın hastalık olabilir.
Bu yazımızı okurken içinde kendinizden bir parça bulacağınız ve sizde var olduğunu hissedebileceğiniz bir hastalık türüdür. Peki bununla nasıl başa çıkılabilir ve belirtileri nedir ne değildir tüm merak edilenleri mevcut yazımızda ele aldık.
Günümüzde bulunduğumuz bu teknoloji çağı ile beraber hayatımıza birçok kolaylık sağlanmıştır. Fakat bununla beraber yanında bazı hastalıklar ve bağımlılıklarında yola çıktığını görmekteyiz. Fomo hastalığı da bunlardan biridir. Fomo günceli, yeni haberleri ve olayları kaçırma korkusudur.
Zaten içimizde var olan bu hastalık pandemi ile birlikte daha da çok yayılmıştır. Fomo ciddi psikolojik veya fiziksel rahatsızlıklara da sebebiyet verebilecek bir bağlılıktır.
İçerik Başlıkları
Fomo (Fear of Missing Out) Nedir?
Fomo kavramı 1996 yılında Dr. Dan Herman tarafından ortaya atılmıştır. Bu kavramın yaygınlaşması 2013 yılında Oxford Üniversitesi diline akademisyen Andrew Przybylski ve ekibi dahil etmiştir. 2015 yılında ise Türkiye’de yaygınlaşıp dilimize girmeye başlamıştır. Fomo güncel konuları kaçırma korkusudur.
Psikoterapistlere göre FOMO, “insanın ilkel hayatta kalma korkularına” dayanmaktadır. Güncel konuları takip edememek bu konuları en son öğrenmenizden rahatsızlık duymanız ilk ben öğrendim, ilk ben paylaşmalıyım gerginliği yaşıyorsanız fomo salgınına kapılmış olabilirsiniz.
Fomo geçmiş yıllardan beri içimizde var olan bir kavramdır. Fakat teknoloji bu kadar yaygın değilken hayatımızdaki varlığını bu kadar hissedememiş olabiliriz. Kimileri bu hastalığa sahip olduğunun; yani bir bağımlı olduğunun farkında bile değildir.
Sosyal medya ve teknolojinin bu kadar yoğun kullanım alanları yokken bile insanlar uzun soluklu dedikodular yapar veya sabahlara kadar televizyon izler oradan öğrendikleri bilgileri ilk kendileri paylaşmak istemeleri ve bunun devamlılık sağlaması günümüzde yaşadığımız bu bağımlılığın aynısıdır. Burada sadece materyaller değişiklik göstermektedir.
Fomo kavramının bu kadar yaygınlaşması internetin bu kadar hızlı, güncel ve ulaşılabilir olmasından kaynaklıdır. Fakat bu kaynaklarla ulaştığımız bu bilgilerin doğruluğunu önemsemeyiz.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan fomo kavramını sanal uyuşturucu olarak tanımlamaktadır. Diğer bir söylemle “ödül yetmezliği” şeklinde de tanımlar. Kişideki ego doyumunun yetersizliği sonucu ortaya çıkmıştır.
Fomo kavramının hafife alınacak bir bağımlılık olmadığını söyleyebiliriz. Günümüzde sosyal medya ile hayatımıza bir çok olumsuz etkileri olmaktadır. Örneğin aile hayatınız, yapmanız gereken işleri vaktinde yapamama veya yetiştirememe durumu, ailenizi veya sevdiklerinizi ihmal etme gibi etkiler sayılabilir.
Ayrıca sosyal medyada şahit olduğumuz standartları yüksek yaşamlar otomatik olarak kendi yaşam standartlarınız ile karşılaştırma yaparak mutsuz olma ve memnuniyetsizlik hissi vermektedir. Bu durum depresyon gibi bir çok psikolojik rahatsızlığı da beraberinde getirebilir.
Fomo, coronavirüs salgını ile birlikte bir ikinci sanal salgın olarak da yayılmaya başladı. Coranavirüs ile bağdaştırmamın sebebi ise bu virüs sayesinde insanlar evlerine kapanmak zorunda kaldı ve bununla beraber tek yapılan aktivite sanal alemin içine daha da dahil olmaktı. Hatta sosyal medyası olmayanların bile yeni hesaplar açtığı veya sanal aleme çok uzak kişilerin bile dayanamayıp burada kaybolduğu bir döneme geçiş yaptık.
Kısaca gerçek yaşamdan sanal yaşama ciddi bir geçiş süreci olabilir. Coronavirüs ile yaygınlaşan ikinci bir salgın olan fomo hastalığı ile hiçbir süreç eskisi gibi olmayacağı çok açık ve net görülmektedir. Özellikle bu etkileri en çok Z kuşağında görmekteyiz. Çünkü bu kuşak salgının tam olarak içinde doğmuş olması gençlerin hiç fark ettirmeden onları birer bağımlı haline getirdiğini görmek çok zor değil.
Fomo Etkisinin Sonuçları Nelerdir?
Bir diğer durum ise bu süreçte bu bağımlılık kimlerin işine yaradığı sorusu. Tabi ki bu süreçlerde bu durumdan en çok faydalanan sanal dünyanın vazgeçilmezleri olan e ticaret platformlarıdır.
Bu platformlar özellikle coronavirüs ile sanal alanların kullanımını iyi değerlendirerek fomo salgınının yaygınlığını hızlandırmış karşılığında yapmış oldukları iyi pazarlama stratejileri ile çok iyi çıkışlar yapmışlardır.
Fomo rahatsızlığı bununla beraber pazarlama stratejileri tarafından sıkça kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle kendini kanıtlamak ve ayrıcalıklı hissetmek isteyenler için fomo pazarlama stratejileri geliştirilmeye başlandı.
Bunun yanında kripto paralarında yaygınlaşması da fomo etkisini arttırdı. Burada yatırımcıların sürekli sistemi takip etmesi ile fomo dürtüleri ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu piyasada yatırımcılar para kaybetme korkusu veya para kazanma arzusu ile kendini belirgin şekilde göstermektedir.
Yatırımcılar zarar etme korkusu ve fomo dürtüsü ile yanlış kararlar alarak bazen yanıltıcı araştırmalar sonucu bazen de vermiş oldukları hızlı kararlar ile yanlış ve sorumsuz yatırımlar yapabilir. Burada da fomo dürtüsünün tehlikeli olduğunu gözlemlemiş oluyoruz.
Buradan çıkartmamız gereken bir diğer durum ise “doğru bilgi” insanlar doğru bilgi veya önemli bilgi konforundan çıkıp sadece gündemi, güncelleri kaçırmayayım düşüncesine giriyor. Bu istek ve dürtüler ise sanal ortamdaki fazla ve kirli bilgiler sebebiyle kişinin düşünme yetisini ve yaratıcılığını tehlikeye atarak insanları robotlaştırmaktadır. Ek olarak düşünme ve sorgulama yetilerinin kaybettiklerini söylemek de yanlış olmayacaktır.
Çünkü insanların öncelikleri ilk olarak bilgileri öğrenip “ben daha önce biliyordum ve bunu paylaşmalıyım” isteği olmuştur. Ayrıca bu hastalık insanları ciddi sinir ve strese sokmakla beraber psikolojik rahatsızlıklar beraber vücudumuzda da reaksiyon göstermesini sağlayabilir (Örneğin çok fazla panik ve stres sonucu gül hastalığı gibi değişik hastalıklarla karşı karşıya kalınabilir).
Fomo Belirtileri Nelerdir?
- Sık sık sosyal medya platformlarını kontrol etmek
- Sosyal medyada paylaşılan sahte hayatların insanları özendirip daha iyisini yaşamak veya bir başka yolla beğenilme ve akışta kalma isteği
- Yanında sürekli şarj cihazı veya elde sürekli powerbank bulundurmak ve bunlar yokken kendini rahatsız hissetme durumu
- Gece yatmadan önce tek tek bütün sosyal medya uygulamalarına girip çıkmak, sabah uyanıldığında ilk olarak telefonunuza bakmak.
- Hayatınızı kontrol edememe veya bu bağımlılık sebebi ile planları erteleme durumu
- Önceliğinizin bulunduğunuz anlardan ziyade paylaşım yapmak olması durumu
Yukarıda bahsedilen belirtilerden sadece ilk akla gelen ve en etkili belirtileri olduğunu söyleyebiliriz. Bununla beraber daha birçok belirtileri vardır. Teknoloji ile gelen kolay ulaşım, kolay iletişim ve yaşanılan pandemi süreci bizi telefonlara ve sosyal sanal platformlara daha da yakınlaştırmıştır.
İnsanlar hiç fark etmeden bu sanal salgının içine girmiş ve bundan kaçamamış veya kaçması zor olan bir bağlılık haline gelmiştir.
Peki bu fomo rahatsızlığını fark etmek ile beraber kurtulma yolları sizce neler olabilir?
Fomo Hastalığından Nasıl Kurtuluruz?
Fomo rahatsızlığı küçük bir durum olarak görüyor ve ciddiye almıyor olabilirsiniz. Fakat bu durumun tabii ki de farklı boyutları vardır. Örneğin bu bağımlılık gerçek yaşamınızdaki konfora etki ediyorsa veya her anınızda kendinizi eksik hissetmeniz, başkalarıyla kendi hayatınızı karşılaştırma durumu gibi oluşan duygu durumları bununla beraber kaybetme korkusuyla oluşan ani ve bilinçsiz yatırımlar şimdiki ve gelecek yaşantınızda ciddi hasarlara sebep olabilir.
- Fomo rahatsızlığından kurtulmak için öncelikle sosyal platformlar veya takip ettiğiniz sanal para platformları, e ticaret platformları aklınıza gelecek ve vakit kaybettiğinizi düşündüğünüz tüm platformlarda vakit geçirme sürenizi sınırlandırmakla başlayabilirsiniz.
- Bu sınırlandırmaları düzenli hale getirip belli aralıklarda zaman harcamalı ve gerçek hayatınızın planlarına adapte olmaya çalışmalı kendinizi meşgul etmeli boş kalmamalısınız. Örneğin koşuya çıkmak, yüzmeye gitmek, resim yapmak, bir enstrüman öğrenmek, yoga yapmak, düzenli kitap okumak gibi her gün yapılacak belli ve düzenli aktiviteler olmalı.
- Sosyal medya detox kamplarına katılabilir veya kendiniz arkadaş çevreniz ile sakin ve teknolojiden uzak kamplara katılabilir kendi benliğiniz ve içsel huzurunuza faydalı etkinliklerde bulunabilirsiniz. Böylelikle gerçek hayatınızda yeni arkadaşlıklar edinip zihinsel rahatlama yolunda yeni heyecanlar ve meşguliyete sahip olmuş olursunuz.
- Bir diğer önemli unsur ise her şeyin en iyisi siz olamazsınız veya her şeye siz sahip olamazsınız bu isteğinizin önüne geçip kendi hayatınızın akışını kabullenmek ve yaşantınızın en iyi versiyonu için çaba sarf etmeye odaklanmalı sosyal platformların hepsinin gerçek olmadığını kabullenerek kendi içsel hesaplaşmanızı yapmayı öğrenmelisiniz. Zorlanıyorsanız psikolojik bir destek almak yanlış olmayacaktır.
- Fomo hastalığının en üst seviyesi ciddi bir bağımlılık hali aldıysa bir doktora başvurup ilgili kişilerden destek alınabilir. Unutmayın ki bu hastalık da sanal bir uyuşturucu olmasından dolayı kliniklerde bununla alakalı gelişmiş tedavi seçenekleri veya başa çıkmanın daha sağlıklı yolları olacaktır.
Bu yazımızda günümüzün etkili bir rahatsızlığı olan bu kavramı ele alıp farkındalık yaratmaya çalıştık bu tarz içerikler dikkatinizi çekiyorsa sitemizdeki “Halo Etkisi Nedir ve Örnekleri Nelerdir?” adlı yazımıza göz atabilirsiniz.
