Ekofeminizm Nedir? Ekofeminizmin Türleri Nelerdir?

Ekofeminizm Nedir? Ekofeminizmin Türleri Nelerdir?

Ekofeminizm Nedir? Ekofeminizm Türleri Nelerdir? 1970’li yıllarda yeşil ideolojinin gelişmesiyle ortaya çıkan yeşil ideolojik akımlardan biri olan, kadın ve çevre sorunlarındaki benzerlikleri vurgulayan ekofeminizm ne demek ve ekofeminizm türleri nelerdir sorularını bu yazımızda cevaplıyoruz.

Feminizm Nedir?

Feminizm ne olduğuyla başlayacak olursak, Hooks’un tanımıyla “cinsiyetçiliği, cinsiyetçi sömürüyü ve baskıyı sona erdirmeye çalışan bir harekettir.” Kadının erkekle eşit statüde ve eşit haklara sahip olmasını sağlamak, kadının sosyal, ekonomik, siyasal ve toplumsal eşitliği savunmak ve kadını toplumsallaşma sürecinde ötekileştiren yapıyı bozguna uğratmak feminizmin temel amaçlarındandır.

Feminizm hareketi başladığından itibaren tek bir çizgide ilerlememiştir, dönemin sosyo-politik olaylarından etkilenerek felsefi akımlardan filizlenen düşüncelerle farklı yeni yönler bularak dalgalara bölünmüştür.

Feminizm Hareketi Protestoları
Ekofeminizm Hareketi Protestoları

Ekofeminizm Nedir?

Ekofeminizm, üçüncü dalga feminizm ile başlamış ve dördüncü dalga feminizm ile birlikte güçlenmiş ve devam etmektedir. Ekofeministler internet ve teknolojiyle bütünleşerek kadın ve çevrenin sorunlarına çözüm bulmayı amaçlamaktadır. Ekofeminizm kavramı ilk defa feminist ve aktivist Françoise d’Eaubonne tarafından 1974’te yayımlanan “La Féminizme ou la Mort” (Feminizm veya Ölüm)” isimli kitapta kullanılmıştır.

Ekofeminizm, insanın doğayı sömürmesinden doğan ekolojik sorunlarla, kadının üzerinde kurulmuş ataerkil tahakkümün ürünü kadın sorunlarıyla ilişkilendirmiş düşünsel bir akımdır.

Aydınlanma sürecinin etkisiyle doğa ve hayvanlar insanlardan daha aşağı varlıklar olarak görülmüş olması hatta doğa insan tarafından keşif aracı olarak kullanılması ile, kadının erkekten daha aşağı bir konumda olması yeşil düşüncenin ve feminizmin birleşimi olan ekofeminizmin savunduğu görüşlerdendir.

Ekofeminizm, modernitenin, kapitalizmin ve neoliberalizmin eleştirisini yapmış, farklı feminist perspektiflerle ve çevreye dair araştırmalarla şekillenmiştir. Maria Mies ve Vandana Shiva tarafından hazırlanan Ekofeminizm kitabı ise 1993’deki ilk baskısının ardından, mevcut sisteme getirmiş oldukları eleştiriler ile birçok feministe ilham kaynağı olmuştur.

Kadın ve Doğa
Kadın ve Doğa

Toplum tarafından erkeklere rasyonel olan atfedilirken kadına duygusal olan ve kontrol edilen şeyler atfedilmiştir. Düalizmler oluşturup bu düalizmler meşrulaştırılır ve eşitsizliğin oluşmasına neden olur. Ekofeminizm bu düalizmleri reddeder.

Doğanın kadın ile özdeştirilmesi ve üzerlerinde kurulan tahakkümün benzerlik gösterdiği her alanda görülebilmektedir. Dilimizdeki “toprak ana”, “ana vatan” ve “kadınlar çiçektir” gibi söylemler kadının fiziki ve sosyal açıdan doğayla özleştirildiğini göstermektedir.

Avcılığın, mangalın, saldırganlığın, et yemenin bir erkeklik edimi olarak atfedilmiş; buna karşın sebze, meyve ve tahıllar ataerkil toplumda kadınlara atfedilmiş ve kadınsı olarak cinsiyetleştirilmiştir.

Çevre ve kadın sorunlarının nedeni ataerkil toplumdur ve ataerkil toplumun çevre ile kadın üzerindeki tahakkümünü ortadan kaldırmanın yolu feminist bir devrimdir.

Ekofeminist aktivistler, feministler ve çevrecileri; hem kadın hem de doğa üzerinde kurulan ataerkil tahakkümü sonlandırmaya, bu hiyerarşik yapıyı ortadan kaldırmaya ve birlikte mücadeleye çağırmışlardır.

Toprak Ana Gaia
Toprak Ana Gaia

Ekofeminizm Türleri Nelerdir?

Ekofeminizm çevre ve kadın arasındaki ilişkiye farklı bakış açıları nedeniyle kendi içinde liberal ekofeminizm, sosyal ekofeminizm, kültürel feminizm gibi farklı gruplara ayrılmıştır.

Liberal Ekofeminizm Nedir?

Liberal Ekofeminizm, reformcu bir bakış açısıyla yapılacak olan yasal değişiklerin insan-doğa arasındaki ilişkileri olumlu yönde etkileyeceğini savunmaktadır. Liberal ekofeministlere göre, en önemli sorun kadınlara ekonomik açıdan ve eğitim açısından erkeklerle eşit fırsatlar verilmediği için kendilerini geliştirme fırsatı bulamamış olmalarıdır.

Daha çok çevre sorunlarına yönelen liberaller, çevre sorunlarının toplumsal etkileşimlere bağlı olarak ortaya çıktığını ileri sürerler.

Kültürel Ekofeminizm Nedir?

Kültürel Ekofeminizm, kadınların toplumsal cinsiyetleri ve biyolojileri bakımından doğayla yakın ilişki içinde olduğunu söylemektedir. Kadın ve doğa benzerliğinin kadınlara doğa hakkında daha duyarlı olma fırsatı sunduğunu savunmaktadır.

Ekofeminizm, ataerkil toplum yapısının kadını ve doğayı ikincilleştirmesine karşı çıkmaktadır. Birçok eleştiriye maruz kalan kültürel ekofeminizm, kadın-doğa yakın ilişkisini savunarak kadın ve doğanın kültürden ve erkekten aşağıda olduğunu kabul etmesi gibi nedenlerden dolayı eleştirilmiştir.

Ekofeminizm
Ekofeminizm

Sosyal Ekofeminizm Nedir?

Doğanın tahakküm altına alınma isteğinin insanların, birbiri üzerindeki tahakküm kurma savaşından ortaya çıktığı görüşü hakimdir. Toplumsal yaşamın tüm alanında var olan ekonomik, toplumsal hiyerarşik yapıyı yok edersek kadın ve doğa özgürleşecektir.

Bu bağlamda sosyal ekofeministler kapitalist sistemin ve böylelikle onun dayattığı ataerkil sistemin sona ermesi gerektiğini savunmaktadır. Kapitalizm, kadınları ikincileştirmekte ve sömürmekte, aynı şekilde doğal kaynakları sömürmektedir.

Marksist Ekofeminizm Nedir?

Marksist Ekofeminizm doğayı yaşamın maddi temeli olarak ele alır ve doğa insanın kullanımı için bilim ve teknoloji tarafından sömürülmektedir. Marksist Ekofeminizm doğal kaynakların kapitalizm tarafından kontrolünü, malların ve kazançların kullanılmasını konu edinmekte ve eleştirmektedir.

Marksist Ekofeminizme göre, doğal kaynakların bütün kadın ve erkekler için eşit bir biçimde kullanılması, doğal kaynakların işçiler tarafından kontrol edilmesi, gereğinden ve ihtiyaçtan fazla üretimin yapılmaması ancak sosyalist toplum aracılığıyla mümkün olabilir. Ve böylelikle toplumsal eşitlilik de sağlanabilir.

Bu süregelen doğa ve kadının üzerindeki tahakküme çözüm olabilecek kadındır. Ekofeministlere göre, kadının üzerindeki eril tahakküm ortadan kalkarsa doğanın üzerindeki tahakküm de kalkacaktır.

Eğer bu yazımız ilginizi çektiyse, yeşil düşüncenin ortaya çıkışını anlatan yazımız, “Yeşil Siyaset Nedir? Yeşil İdeolojik Akımlar Nelerdir?” adlı yazmızı da inceleyebilirsiniz.

Abone ol
Bildir
guest
0 Yorum
Satır İçi Geri Bildirimler
Tüm yorumları görüntüle
İlgili İçerikler