Her resim yaptığında daha da ileri giderek geleneksel kuralları çiğneyen, karakteri ve fikirleriyle Roma kiliselerini dahi korkutan ve Barok resim sanatının temsilcisi Caravaggio’nun hayatını ünlü eserleri üzerinden detaylı olarak inceleyelim.
İçerik Başlıkları
İtalyan Ressam Caravaggio Kimdir?
Caravaggio’nun hayatını incelemeye başlamadan önce hakkında en önemli detaydan bahsetmek gerek. Caravaggio, barok sanatının en önemli temsilcilerinden biridir, hatta barok sanatının başlangıcına ön ayak olmuştur dersek yanılmayız.
Barok Sanat, 16. yüzyılda İtalyada ortaya çıkıp tüm Avrupa’ya yayılmış bir sanat akımıdır. Köken olarak İspanyolcada ‘’barocco’’, Fransızcada ‘’baroque’’ kelimelerinden gelir. Anlamı ise ‘’düzensiz inci’’dir. Barok, eski dönemlerde denizden çıkarılan inciler arasında şekilsiz ve değersiz inciler için kullanılırdı.
Barok eserler konularını dini sembollerden ve mitolojiden alır. Özellikle hikayeleri İncil ve Tevrattan baz alınarak İsa, Meryem ve İsa’nın havarileri tasvir edilir.
Barok resim sanatının doğuşu Michalengelo Merisi Da Caravaggio ile başlar. Çocukluğuyla ilgili bilgiler neredeyse resimleri kadar karanlıktır fakat 1571’de doğduğunu ve 1575 yılında ilk trajedisini yaşadığını biliyoruz.
1575 yılında kara veba yüzünden neredeyse tüm ailesini kaybetmiştir; büyükbabası, büyükannesi, amcası ve babası. Geriye sadece kardeşleri ve Caravaggio’yu resim alanına iten kişi olduğunu düşündüğümüz annesi kalmıştır.
O dönemlerde Roma sokak aralarında rahatça suçların işlendiği, her an ölüm tehlikesi ile karşılaşabileceğiniz bir yerdi. Buna rağmen Roma’nın tenha bölgeleri Caravaggio’nun mesken yeri haline gelmişti ki adının da bu sokaklardaki birçok şiddet olayına karıştığını biliyoruz.
Caravaggio’nun En Önemli Eserleri
Michelangelo Merisi Da Caravaggio’nun yüzden fazla eseri olduğunu biliyoruz. Yazımızın geri kalanında Caravaggio’nun hayatına Genç, Hasta Bacchus, Hilekarlar, Aziz Matta’nın Şehit Edilişi, Yılanlı Madonna, Davut ve Golyat eserleri üzerinden göz atacağız.
Genç, Hasta Bacchus
Genç, Hasta Bacchus, Caravaggio’nun Roma’da yaptığı ilk eserdir. Tabii ki Roma’da resimler yapıyordu ama bu, diğerlerine göre yaptığı ilk başyapıt diyebiliriz. Normalde Bacchus, şarabın ve güzelliğin tanrısıdır. Bu resimde ise güzelliğe dair hiçbir şey yok. Aksine yorgun ve bitkin bir Bacchus görüyoruz.
Henüz modellere verecek parası olmadığı için buradaki yüz Caravaggio’ya aittir. Bu eser her anlamda ilginçtir. Bunun bir nedeni de Bacchus’un aynı zamanda dansın ve müziğin koruyucusu olmasına rağmen yürüyecek halinin bile olmamasıdır.
Genç ama hasta olan Bacchus’un teni solmuş, dudakları morarmıştır. Ölümsüz Bacchus, Caravaggio’nun ellerinde kendisinin ölümlü haline dönüşmüştür.
Gözleri ise son derece isteksiz ve baygın bakıyor. Sanki canı yanarmış gibi. Bütün bu acı dolu bakışın sebebi ve kendini bu şekilde resmetmesinin tek açıklaması bacağından bıçaklanmış olmasıdır.
Hastane kayıtlarına göre Caravaggio bacağından bir yara almıştı ve bunu iyileşmek üzereyken yapmıştı. Daha dikkatli bakılırsa resimdeki Bacchus’un bacağını uzatmış olduğunu fark edebiliriz.
Bu resme dek, sanat tarihinde hiçbir mitolojik karakter ölümlü bir şekilde resmedilmemiştir. Caravaggio eserlerinde ideal olanı normalleştirmeyi ve doğallaştırmayı seçmiştir.
Bu özellik Caravaggio’nun resimlerinde her zaman en dikkat çeken detaylardan biri olmuştur. Ayrıca Caravaggio resmettiği figürler gibi kendini de idealleştiren Rönesans sanatçılarından çok farklıdır.
2. Hilekarlar
Barları, genelevleri ve kumar oynanan yerleri uzun uzun gözlemleyen ve aslında onların içinde yaşayan Caravaggio, muhteşem gözlem yeteneği ve resim becerisi ile bu mekanlardan bir sahneyi sanatına taşımıştır.
Eserde iskambil oynayan üç figür görüyoruz. Sol taraftaki figür siyah kıyafetleri, dantel yakası, yüz ifadesi ve kağıtları tutmadaki beceriksizliğiyle dikkat çekiyor. Daha en başta saf görünümlü bu gencin diğer iki kişi tarafından kandırıldığını fark ediyoruz.
Diğer iki figür ise esere ismini veren hilekarlar. Aşırı süslü giysileri, gösteriş çabası, kıyafetlerinin renkleri bize hilekarların varoş kesimden olduklarını temsil ediyor.
Tablonun ortasındaki kişi karşıya üç işareti yapıyor. Parmaklarındaki delikler ise fakir olduğu için yapılmamış. Kumarbazları çok yakından tanıyan Caravaggio eldivendeki deliklerin bir hile olduğunu biliyor. Bu delikler karşıdaki kişiye bir işaret vermek isteyen hilekar tarafından özel tasarlanmış.
Üçüncü figür elini arkasına atmış ve gözlerini rakibinden ayırmadan belindeki karta uzanıyor. Bu hilekarın gerginliği aldatılmakta olan kişinin saflığına tezat oluşturur.
Bu iki kişiye daha dikkatli baktığımızda aynı kişi olduklarını fark ediyoruz. Burada bir günahkarlık döngüsüne tanık oluyoruz. Bu sahne saf biri olarak oturulan kumar masasında elbet bir hilekara dönüşüleceğinin göstergesidir.
3. Aziz Matta’nın Şehit Edilişi
Caravaggio bu eserleri yaptığı dönemde sürekli sokaklarda kavga çıkarıyor, kılıç taşıyarak insanları tedirgin ediyordu. Yine bu dönemde çok kez tutuklanmış ve hapis yatmıştır.
Her ne kadar sosyal hayatı bu şekilde olsa da sanat alanında adını duyurmaya başlamıştı. Contrelli Şapeli’nin dekorasyonu artık ona aitti ve ve şapel için üç resim yapması gerekiyordu; Aziz Matta’ya Çağrı, Aziz Matta’nın Şehit Edilişi ve Aziz Matta’nın Esini.
Şapel için istenilen ikinci eser Aziz Matta’nın bir ayin esnasında öldürülmesidir. Bu, Paganlar tarafından Hristiyanlığa yapılmış bir suikasttır. Aziz Matta töreni yönetirken öldürülmüştür. Bu bir vaftiz törenidir.
Matta, töreni yönetirken bir an arkasını dönmüş ve sırtından bir darbe almıştı. Eserin en sağında iki çıplak erkek figür Hristiyan olmayı seçip vaftiz olmayı bekleyen Paganlardır.
Katil, Matta’yı bileğinden sıkıca kavramış ve öldürücü darbeyi vurmaya hazırlanıyor. Aziz ise çaresiz bir şekilde yerlerde sürünüyor. Bir havari ve İncil yazarının bu şekilde çaresiz resmedilmesi alışılmışın dışında bir fikirdir.
Aziz Matta’nın üzerinde ona doğru uzanan melek, kendisini cennete götürmeye hazırlanıyor. Meleğin elinde cennet bitkisi olarak sembolize edilen palmiye dalı da bulunmaktadır.. Arka planda, katilin başının üzerinde bir mum görüyoruz. Bu yanan mum, her şeyi gören gözü yani Tanrı’nın gözünü temsil eder.
4. Madonna Palafrenieri, Yılanlı Madonna
Caravaggio’nun iyice dengesizleşip acımasızlaştığı dönemin Lena ile aşk yaşadığı dönem olduğunu söyleyebiliriz. Aşık olduğu kadın Lena bir courtesan, yani zengin ve gösterişli bir fahişeydi.
Sonunda Caravaggio, Lena’yı model olarak kullanmaya başladı. Hem de Meryem Ana’ya hayat vermesi için.
Yılanlı Madonna resminde üç figür görüyoruz. Solda kırmızı kıyafet içindeki Meryem ve Meryem’in ellerinde çocuk İsa figürü var. Hemen sağ tarafta Azize Anna, yani Meryem’in annesi yer alıyor.
Meryem için Lena’yı model seçen Caravaggio bunu saklama gereği duymamış. Bunu Meryem’in giydiği omuzları açık göğüs dekolteli elbiseden anlayabiliyoruz. Göğüsleri kasıtlı olarak büyük resmedilmiş. Hem annelik hem de cinselliğe bir gönderme var.
Meryem, yerde duran bir yılanın başını eziyor fakat bunu yapacak gücü yok gibi. Çocuk İsa ilginç bir şekilde güçlü görünüyor ve sanki yılanın başını ezen Meryem’in değil de İsa’nın ayakları.
Meryem için meşhur bir hayat kadınını model kullanan Caravaggio, Azize Anna için bir Çingene model kullanmıştır. Yani kilisenin yok saydığı, hor gördüğü ve küçümsediği ne varsa dini sahnelere yerleştirmiştir.
Burada yılan, şeytanı veya günahı temsil etmektedir. Meryem ve İsa tarafından ezilmesi ise günahların dini otorite tarafından cezalandırılması anlamını taşımaktadır. Diğer eserlerinde olduğu gibi bu tablosunda da imza yoktur.
5. Davut ve Golyat
Herkes, Caravaggio’nun kellesinin peşindeydi ve neredeyse bunu başaracaklardı. Caravaggio, Papa’ya hediye etmek için yaptığı bu resimle affını istiyor kendi başını, yine kendi elleriyle Papa’ya ve tüm Roma’ya sunuyordu.
Yaptığı bu eser, Tevratta geçen Davut ve Golyat’ın hikayesini anlatır. Okumaya devam etmeden önce hikaye hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz aşağıdaki kısa videoyu izleyebilirsiniz.
Bu eserde aslında iki Caravaggio otoportresi görüyoruz. Biri on yedi veya on sekiz yaşlarındaki genç ve masum Caravaggio, diğeri ise otuzlu yaşlarının ortasındaki yaşlı, suçlu ve katil Caravaggio’dur.
İçindeki saf ve masum Davut, yine onun içindeki kötü Golyat’ın başını kesmiş. Her ikisi de kendi suretinde. Davut olan Caravaggio’nun yüzüne, içindeki canavara tiksinti ve acıma duygusuyla bakan bir ifade yerleşmiştir. Davut figürünün elindeki kılıçta ‘’Alçakgönüllülük gururdan üstündür’’ yazmaktadır.
Sanatçı, resimle birlikte yola çıkıp Roma’ya gidecek ve Papa’ya bu eseri takdim edecekti. Artık her şeyi göze almıştı ve bu eserle de başına neler gelebileceğini açıkça bildiğini gösteriyordu.
1610 yılında yanına resmini alarak Roma’ya gitmek üzere bir gemiye bindi. Kimse bunu yapmasını beklemiyordu çünkü yollar onun için çok tehlikeliydi.
Caravaggio, ara bir limanda gemiden indi ve orada karakola düştü. Birkaç gün burada alıkondu. Bunun nedeni ise tam olarak bilinmemektedir. Bu sırada Davut ve Golyat gemi ile birlikte yola çıkmıştı. Caravaggio serbest bırakıldığında ise gemi çoktan uzaklaşmıştı.
Papa karşısına bu tablo olmadan çıkamazdı bu yüzden gemiyi yakalamak için bir sonraki limana doğru yol almaya başladı. Uzun bir yolculuk sonunda limana varmıştı ancak yine her şey için çok geç kalmıştı çünkü gemi çoktan uzaklaşmıştı.
İşte tam burada, Caravaggio gizemli bir şekilde hayatını kaybeder. Hastane arşivinde 16 Temmuz 1610 yılında bulunan bir kayıtta Caravaggio’nun öldüğüne dair bir belge de bulunmaktadır. Çoğu sanat tarihçisine göre ölüm nedeni herhangi bir sağlık problemi değil bir suikasttır.
Ayrıca bu tarz içerikler ilginizi çekiyorsa yine sitemizde yer alan “Salvador Dali Kimdir? Hayatı, Karakteri ve Eserleri” adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
