Mitolojiden Günümüze Özgürlük Sembolü Frig Başlığı

Antik çağda başlıklar; bir kişinin statüsünü, cinsiyetini, etnik kökenini tanımlamanın bir yoluydu. Frig Başlığı’nın Kral Midas efsanesinden başlayarak; önce Frigleri tanımlamak sonrasında, haksızlığa karşı mücadelenin sembolü olma yoluna gelin birlikte kulak* verelim.

Mitolojide Özgürlüğün Sembolü Frig Başlığı

Frigya’nın en ünlü kralı, Kral Midas’tır. Ünü, efsanelere konu olmuştur. Kral Midas denildiği zaman, akla ilk gelen şey, “Eşek Kulaklı Kral Midas” söylemidir.

Efsaneye göre, Marsyas isimli Frigyalı bir genç, kamışa 7 delik açar ve bir anlamda flütü icat ederek dağları flüt çalarak dolaşırmış. Halk, flütünden çıkan seslere bayılır, Apollo’nun lirinden bile daha etkileyici sesi olduğunu anlatıp dururmuş. Dilden dile yayılan bu övgü dolu sözler, Marsyas’ın flütünün ününü hızlıca yaymış. Hatta bu ün, Tanrı Apollon‘a kadar ulaşmış. Apollon, büyük bir kibirle, kendisinden daha iyi bir müzisyen olamayacağını iddia etmiş. Marsyas’a meydan okumuş ve onunla yarışmak istemiş. Frigya Kralı Midas’ı da yarışmaya hakem seçmişler. Apollon liri ile ezgiler çalmış, Marsyas ise flütünü. Flütün büyülü sesi herkesi mest etmiş. Apollo’nun lirinin ezgisine rağmen Marsyas’ın ezgisini beğenen Midas, onu bu yarışmanın galibi ilan etmiş. Buna oldukça sinirlenen Tanrı Apollon, Marsyas’ın derisini yüzüp ağaca asmış; “senin kulakların iyi duymuyor, onları biraz büyütelim, böylelikle müziği daha iyi duyarsın” diyerek Midas’ın kulaklarını eşek kulaklarına çevirmiş, Kral Midas tabiri caizse eşek kulaklarını gizleyebilmek için, bir başlık takmaya başlamış. Frig Başlığı denilen bu başlık, kırmızı, yumuşak, tepesi konu şeklinde, öne kıvrımlı bir başlıkmış.

Hükümdarlığı zamanınca güçlü ve barışçıl bir dönem geçiren Kral Midas’ın kulaklarını örten başlık, haksızlığa karşı mücadele edenlerin, adaleti savunanların bir sembolüdür. Roma toplumunda, efendileri tarafından azat edilen erkek köleler, kırmızı bir şapka takmaktaydı. Bu köle ve özgür roma vatandaşı arasındaki statüyü değiştiriyordu. Bu şapkaya bir tür Frig Başlığı demek yanlış olmaz. Başlık, Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nın, Fransız Devrimi ‘nde jakobenlerin, sembolü olmuştur. Bununla da kalmayıp Arjantin, Bolivya, Küba gibi ülkelerin armalarında yer edinmiştir.

Frig Başlığı’nın Amerikan Tarihi’ndeki Rolü

1765’te, Amerikan Devrimi’ne giden yolda, özgürlük sembolü, bu kez İngilizlere karşı mücadele bağlamında yeniden ortaya çıktı. Bu kırmızı şapkalar, kargılara takılacak sömürge yönetimine karşı direnişin sembolleri olarak geçit töreninde kullanıldı. Benjamin Franklin, Yorktown Kuşatması anısına, görseldeki madalyayı tasarlamıştır. Madalya’nın ön yüzündeki, kamışa takılı Frig başlığı açıkça görülmektedir. 1854’te, heykeltıraş Thomas Crawford , ABD Kongre Binası için heykel modelleri hazırlarken , Savaş Bakanı Jefferson Davis, adaleti simgeleyen bir büstün üzerinde, Amerikan özgürlük anlayışını yansıtan bir sembolün bulunması gerektiğini savunarak heykele, Frig başlığının eklenmemesi konusunda ısrar etmiştir.

Fransız Devrimi’nde Frig Şapkası

Frig başlığı, özgürlüğün, haksızlığa karşı haklı mücadelenin sembolü olmayı yıllar yılı sürdürmüştür. Fransız devrimi zamanında da giyilmiştir. Çoğunlukla, Fransa’nın milli sembolü olan Marianne’de frig başlığı ile resmedilir. 1850 yılında, devrimi çağrıştırdığı için Frig başlığı’nı takmak bir süre yasaklanmıştır. Daha sonrasında ise, devrim sembolü olarak Fransız tarihi için önemli bir şekilde, yerini almıştır. Fransız Devrimi’ni anlatan en ünlü görsel olan “La liberté guidant le peuple” e dikkatle bakarsanız, bayrak taşıyan kadının kafasında kırmızı, burnu öne kıvrımlı bir Frig Başlığı olduğunu görürsünüz.

Ülkelerin Fors ve Armalarında Frig Başlığının Kullanımı

ABD’nin senato forsunda, Newyork ve New Jersey eyalet bayraklarında Frig başlığını görürüz. Ayrıca, Arjantin, Bolivya, El Salvador, Küba gibi birçok Latin Amerika ülkelerinin armalarında özgürlük ve bağımsızlığın sembolü olarak yerini alır.

Şirinlerde Kırmızı Başlık ve Frig Şapkası Göndermesi

Tüm dünyayı sevdiği Şirinler’de de Frig başlığı görülür. Şirin Baba’nın şapkası bildiğiniz gibi kırmızı renkli, bir ucu öne kıvrımlı bir şapkadır. Bu aslında bir Frig başlığıdır. Pek tabi bu, rastgele seçilmiş bir şapka değildir. Şirinler; mutlulukları ve özgürlükleri için haklı bir mücadele içerisindedir. Ve “liderleri” Şirin Baba özgürlüğün simgesi olan bir Frig başlığı takmaktadır.

Yunanca “Ανατολή” (Anatoli) doğu anlamında kullanılan bir yön ifadesidir. Yunanlar, zamanla ülke sınırları genişleyince, Anakaraya göre doğuda olan şehirlere, “Anatolia” demeye başlamışlar. Anatolia, “Güneşin doğduğu yer” anlamına da gelmektedir ve buradaki güneş, pek tabi “medeniyettir.” Bu sembolik anlam, birçok ilkin bu topraklarda gerçekleşmiş olmasına bir atıftır. Uygarlık güneşi, önce Anadolu’dan yükselmiş ve tüm dünyaya ışık saçmıştır. Bir Anadolu Medeniyeti olan Frigler’de doğudan batıya, birçok millete ışık olmuş, ilham olmuştur. Çizgi dizilere bile..

Antik Yunan’a, mitolojiye ilginiz var ise, yine sitemizde yer alan “Antik Yunan Tanrıçalarının İkonografik Özellikleri” adlı yazıya göz atabilirsiniz.