Bu içeriğimizde Marvel Sinematik Evreni’ne ilham olmuş Loki’nin İskandinav mitolojisinde aslında kim olduğuna ve mitlerine göz atıyoruz! İşte, Loki hakkında bilmeniz gereken tüm detaylar.
Mitoloji ve mitolojik karakterler günümüz popüler kültüründe birçok kez uyarlanıyor. Bu uyarlamaların bir örneği de Marvel Sinematik Evreni’nin Loki Laufeyson’ı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Marvel Sinematik Evreni’nin bizlere tanıttığı Loki’nin aslında kim olduğunu size bu içeriğimizde detaylı bir şekilde verdik.
İçerik Başlıkları
Marvel Sinematik Evreni’nde Loki
Marvel evrenindeki Loki hem bir süper kötü hem de antikahraman olarak betimlenmiştir. Babası Laufey, Jotunheim’daki buz devlerinin kralıdır, annesi de Farbauti’dir. Irkına göre daha küçük doğan Loki babası tarafından reddedilmiş ve daha bebekken Odin tarafından evlat edinilip ve Asgard’a getirilmiştir.
Asgard’da üvey kardeşi Thor ile birlikte büyütülür. Büyüdükçe geçmişini daha çok öğrenip üvey kardeşi Thor’u kıskanmaya başlamış ve Asgard’a karşı hile ve entrikalar çevirmeye başlamıştır.
İskandinav mitolojisinde olduğu gibi Marvel evrenindeki Loki kötülük, kurnazlık ve hilekarlık tanrısı olarak resmedilmiştir. Mitolojide Loki bazen boynuzlu olarak anlatıldığı için çizgi romanlarda ve filmlerde onu boynuzlu bir miğfer ile de görürüz.
İskandinav mitolojisinde Loki, şeklini ve cinsiyetini değiştirebilme yetisine sahip olan kurnaz ve hilekar bir tanrı olarak bilinir. Doğadaki değişim gücünü temsil eder ve mitleri hareketlendirici olarak bir nevi katalizör görevi görür.
Loki kimin oğlu diye sorduğumuz zaman babasının dev Fárbauti, annesinin de bir tanrıça olan Laufey olduğunu görürüz. Marvel evrenindeki Loki, yukarıda belirtildiği gibi Fárbauti isimli bir anneye ve Laufey isimli bir babaya sahipti.
Mitolojide Loki, Helblindi ve Býleistr adında iki erkek kardeşe sahiptir. Babasının dev olmasına rağmen Loki, Aesir (içerisinde Odin, Frigg, Tyr ve Thor’un bulunduğu bir tanrı topluluğu) içinde yer alır.
Loki, asıl amacı kaos yaratmak olan ne iyi ne de kötü sayılan bir tanrıdır. Prometheus gibi Loki’nin de ateş tanrısı olarak kabul edildiğini görmek mümkündür.
Loki’nin Görünüşü
Mitolojide Loki çoğunlukla uzun boylu ve saç rengi tam olarak bilinmese de çoğu zaman kızıl-sarı saçlı olarak tasvir edilir. Bazen Aesir tanrılarının ona verdikleri cezaya ithafen yüzündeki yaralar ile betimlenir.
Brokk ve Eitri adı verilen iki cüce kardeş Loki’nin dudaklarını diktikten sonra dudakları yaralı olarak anlatılır. Nesir Edda’da kendisinden yakışıklı/güzel olarak bahsedilmektedir.
Loki’nin Eşleri ve Çocukları
Angrboda isimli bir dev ile üç çocuğu olmuştur: Ölüm tanrıçası Hel, dünya yılanı Jörmungandr ve kurt Fenrir. Loki aynı zamanda Odin’in sekiz bacaklı atı Sleipnir’i de doğurmuştur.
Sadakat, zafer ve merhamet ile ilişkilendirilen Sigyn ile evlidir. Sigyn diğerlerinin mental ve fiziksel acılarının dinmesine yardımcı olan sabırlı ve kibar bir tanrıça olarak anlatılır. Narfi ve Vali adında iki oğulları vardır.
Loki’nin Diğer Tanrılar ile İlişkileri
Loki’nin diğer tanrılar ile olan ilişkileri kaynağına göre değişiklik göstermektedir. Onlara bazen yardım eder, bazen de onlara zarar verecek davranışlarda bulunur. Loki şeklini ve cinsiyetini değiştirebildiğinden bazen bir somon, dişi at, sinek ve Thokk (Þökk) isimli yaşlı bir kadın olarak diğer tanrılara zorluklar çıkartmıştır.
Diğer tanrılarla iyi ilişkileri Baldr’ın ölümünü planlamasının ardından sonra erer. Odin, Loki’yi yakaladıktan sonra onu sonsuz işkenceye mahkum eder.
Loki Mitleri
Mitolojide Loki kurnaz ve kendi çıkarlarına düşkün birisi olarak tasvir edilir ve birçok mitin içerisinde yer alır. Bu mitlerde Loki zekası ve kurnazlığı ile ön plana çıkmaktadır. Mitlerinde genelde değişim temasını görürüz ve Loki’nin nasıl katalizör etkisi gösterdiğini görmek çok da zor değildir.
Baldr’ın Ölümü
Baldr, Odin ve Frigg’in oğludur ve Aesir arasındaki en yakışıklı tanrı olarak bilinir. Işığın, neşenin, saflığın, güzelliğin ve yaz güneşinin tanrısıdır.
Bir gün Baldr ve Frigg aynı kabusu görürler, bu kabusta Baldr ölmektedir. Bu kabustan sonra Baldr çok üzülür, Frigg ise onu mutlu edebilmek ve sakinleştirebilmek için bütün dünyayı gezerek var olan her şey ile konuşur. Baldr’a zarar vermeyeceklerine dair hepsinin sözünü alır. Ökseotu dışında her şey Baldr’a zarar vermeyecekleri konusunda Frigg’e söz verirler. Loki bunu fark eder ve ökseotunu Baldr’a karşı kullanmaya karar verir.
Baldr’ın herhangi bir zarar görmeyeceğini öğrenen tanrılar eğlencesine Baldr’a eşyalar ve silahlar fırlatmaya başlarlar. Loki ökseotundan bir mızrak (bazı kaynaklarda ok olarak geçer) yapar ve Baldr’ın kör kardeşi Höðr’a mızrağı verir. Höðr mızrağı Baldr’a fırlatır ve kardeşini istemeden de olsa öldürür.
Frigg, Baldr’ın diğer kardeşi olan Hermodr’ı ölüler diyarına gönderir ve ondan Baldr’ın ruhunu kurtarmasını ister. Ölüm tanrıçası Hel bunu bir şartla kabul eder: Dünya üzerindeki her varlık Baldr için ağlamalıdır.
Bunun üzerine Frigg harekete geçer, ancak Thokk isimli bir dişi devi ikna etmeyi başaramaz. Bu dev de kılık değiştirmiş Loki’den bir başkası değildir. Baldr böylece ölüler diyarından kurtarılamaz.
Bu mit aynı zamanda yazın bitişini ve kışın başlangıcını da sembolize eder. Mitolojide Loki tekrar araya girerek bir katalizör etkisi görmüş ve değişimi başlatmıştır. Kış ışığın ve yaşayan her şeyin ölümünü sembolize eder. Kışın yaşayan tek şey ise Baldr’a zarar vermeyeceğinin sözünü vermeyen ökseotudur.
Baldr’ın tekrar hayata dönmesi de yazın tekrar gelişini sembolize etmektedir. Her şeyin Baldr için ağlaması da karın erimesine bağlanır.
Loki’nin Cezalandırılması
Zaman geçtikçe Aesir, Loki’nin kurnazlığından ve onlara yaptığı saygısızlıklardan bıkmaya başlarlar. Baldr’ın ölümünde de parmağı olduğunu fark edince ne kadar tehlikeli olduğunu anlamış ve onu yakalayıp cezalandırmışlardır.
Loki bir mağaraya götürülmüştür ve ona acımasız bir ceza verilmiştir. Sigyn’den olan iki oğlu Narfi ve Vali yanına getirildikten sonra Vali bir kurda dönüşmüştür ve Narfi onu öldürüp bağırsaklarını mağaranın zeminine sermiştir. Loki kendi oğlunun bağırsakları ile kayalara bağlanmıştır ve av tanrıçası Skadi bu kayaların üstüne Loki’nin başına denk gelecek şekilde zehirli bir yılan yerleştirmiştir.
Skadi’nin yerleştirdiği yılan Loki’nin yüzüne zehir damlatıyordu, bu yüzden Sigyn, Loki’nin başında elinde bir kase ile bekleyerek yılanın zehrini topluyordu. Kase doldukça Sigyn onu dökmeye gitmek zorundaydı, böylece yılanın zehri de Loki’nin yüzüne damlıyordu. Loki acıyla bağırdıkça dünyanın titriyordu.
Loki bu mağarada Ragnarök gelene kadar hapis kalmıştır.
Ragnarök ve Heimdall
İskandinav mitolojisinde Ragnarök dünyaların doğal afetler ile yıkıldığı, tanrıların savaştığı ve bir sürü yıkıcı olayın gerçekleştiği kıyamet günüdür.
Horozların ötüşü ile dokuz dünyaya uyarı gider. Kurt Fenris’in iki oğlu ile birlikte 3 yıl sürecek olan kış (yani Fimbulvetr) başlar. Sköll güneşi, Hati de ayı yutar. Bu kışın üçüncü yılında tanrılar savaşır.
Mitolojide Loki kıyametin ilerleyişinde büyük bir role sahiptir. Kendini zincirlerinden kurtarmış ve jötnar (bir çeşit dev ırkı) ile tanrılara karşı savaşmıştır. Oğulları Fenrir ve Jörmungandr da bu savaşta yer almıştır. Fenrir Odin’in ölümüne, Jörmungandr ise Thor’un ölümüne sebep olmuştur.
En son hayatta kalan iki kişi Loki ve Heimdall’dır. Savaşın sonunda Loki, Asgard’ın koruyucusu ve Odin’in oğlu olan Heimdall ile karşı karşıya gelir. Savaşın sonunda da birbirlerini öldürürler. En sonunda da Surtr kılıcını havaya kaldırıp dünyayı yakar.
Ragnarök sonrası dünya yenilenir ve Baldr tekrar hayata döner. Ragnarök, Loki’nin içinde bulunduğu çoğu durum gibi bir değişimi sembolize eder. Loki, gerek savaşa kendi katılımıyla gerek oğulları ile olsun, olayların gidişatına yine katalizör etkisi göstermiştir.
İskandinav mitolojisindeki Loki’nin Marvel evrenindeki Loki için ne tür bir ilham olduğu açıkça görülebilir. Loki, kötülük ve hilekarlığın yanı sıra değişimi de sembolize eden bir tanrı olarak doğada olması gereken dengeyi bize bir kez daha hatırlatır.
Ayrıca, İskandinav mitolojisi ile ilgili daha fazla içerik okumak istiyorsanız “Ölüler Diyarının Kraliçesi Tanrıça Hel Kimdir?” adlı içeriğimize göz atabilirsiniz.
Seviyorum İskandinav mitolojisi konularını saolun bilgi paylaşımı için.