Eleştiri, dilimizde her ne kadar kötü bir anlam ifade etse de aslında yermek veya yadırgamak anlamında kullanılmadığında iyi bir anlama gelebilir. Eleştirilen kişiyi kırmadan, üzmeden ve alındırmadan yapılan eleştiri, kişinin kendisini bir konuda iyileştirmesine ve geliştirmesine sebep olabileceğinden dolayı yapıcı eleştiri ne demek bilmek çok önemlidir.
İçerik Başlıkları
Yapıcı Eleştiri Nedir?
Yapıcı eleştiri, bir kişinin veya bir durumun geliştirilmesi için yapılan olumlu eleştiridir. Eleştiri nedir diyorsanız yapıcı olanı için çözüm odaklı geri bildirimdir diyebiliriz. Fakat eleştiri, dilimizde genellikle negatif bir anlama bürünerek yıkıcı bir sözlü geri bildirim olarak algılanmaktadır. Bu eleştirici biçimi ikili insan ilişkilerini olumsuz etkiler. Öte yandan, yapıcı eleştiri bir kişinin iyiliği adına verilen, kötü duygu barındırmayan eleştirici biçimidir.
Yapıcı eleştiri, sadece olumsuz yönleri belirtmez çünkü önemli olan kişiyi geliştirmektir. Bu yüzden yapıcı eleştiri kişiyi olumlu yöne çekmeyi amaçlar. Aslında eleştirinin yapıcı olanı kişinin olumlu yönlerin nasıl geliştirilebileceğine dair öneriler de sunar.
Yapıcı eleştiri, bir kişinin veya bir durumun gelişmesi için yapılır ve kişilerin bu yönleri fark etmeleri amaçlanır. Yapıcı eleştiri son derece pozitif ve çözüm odaklı geri bildirimdir. Geleneksel eleştirinin aksine, daha olumludur. Yapıcı eleştiri sadece sorunları işaret etmez, size kötü geri dönüt sunmaz. Size aynı zamanda bu sorunların üstesinden gelmek için öneriler verir ki sorunlar çözülebilsin.
Yapıcı eleştiri, gelişim, öğrenme amaçlıdır. Büyüme amacı taşır. Bu durum çoğu zaman kişisel ve profesyonel ilişkileri güçlendirir diyebiliriz.
Yapıcı eleştirinin en temeli, eleştirinin yalnızca kişiye yöneltilmemesidir. Yani bu eleştiri belirli davranışlara veya sonuçlara yönelik yapılır. Eleştiri tanımı her zaman olumsuz bir vurguya işaret değildir. Fakat suçlayıcı eleştiri konuşma dili her türden ilişkiye zarar verir. Bu sayede eleştiri alıcı tarafından da daha iyi anlaşılır. Ancak eleştirinin yapıcı olması gerekir.
Herkese yapıcı eleştiri yapılmaz. Çünkü yapıcı eleştiri, kişinin duygusal durumu göz önüne alınarak yapılmalıdır. Eleştiri kaldıramayacak olan kişiler eleştirilmemelidir. Eleştiriyi kaldırabilecek kişiye yapılan eleştirinin etkisi artırılabilir.
Yapıcı Eleştiri Nasıl Olmalı?
Yapıcı eleştiri, karşımızdaki kişiyi kırmadan ve duygularını incitmeden yapılmalıdır. Bu eleştiri türünü gerçekleştirmek zordur, çünkü empati yapmayı gerektirir. Herkeste empati yapma yeteneği bulunmadığı göz önünde bulundurulduğunda, yapıcı eleştiri yapabilenlerin sayısının kısıtlı olduğunu anlayabiliriz.
Yapıcı eleştiri özellikleri, genel kapsamda bu şekildedir:
- Özgül Olmalıdır
- Nazik ve Saygılıdır
- Çözüm Odaklı Olmalıdır
- Duygusal Zekâ Kullanımına Dikkat Edilmelidir
- Zamanlama Son Derece Önemlidir
Yapıcı olmak ne demek diye çok sorulmaktadır. Kişilerin birbirini kırmadan eleştiriler yapması demektir. Yapıcı olmak, karşıdakini olumlu bir noktaya çekmek anlamındadır.
Yapıcı Eleştirinin Özellikleri
Yapıcı eleştirinin özellikleri çok çeşitlidir. Sürekli olumlu bir yaklaşım gütmek yapıcı eleştiri özelliğidir. Olumsuz düşünceden uzak durulmalıdır. Yapıcı eleştirinin özellikleri şöyledir:
- Olumlu Yaklaşım Göstermek
- Hedef Belirleyici Olmak
- Geribildirimde Bulunmak
- Dinlemek ve Anlamak
- Sürekli İyileştirme Odaklı Olmak
Yapıcı eleştiri çok önemli bir konudur. Mutlaka kişilere olumlu yaklaşım gösterilmelidir. Yapıcı eleştiri, bir kişinin veya bir durumun geliştirilmesi amaçlı yapılsa da kullanılan dile çok dikkat edilmelidir. Tabii ki yapıcı olanı bir eleştiri çözüm odaklı geri bildirimdir diyebiliriz. Yapıcı eleştiri dili kullandığınızda bir kişiye kendini geliştirmesi için yapılan sözel geribildirimler sunmuş olursunuz. Yaptığınız eleştiri kişinin gelişimine katkıda bulunmak ve potansiyelini artırmak için yapılmıyorsa bu olumsuz bir durumdur.
Yapıcı eleştiri, sadece olumsuz yönlerle ilgilenmez. Önemli olan şey kişiyi geliştirmektir. Yapıcı eleştiriyorum adı altında kişileri eleştiriyorsanız bu iyi değildir. Çünkü yapıcı eleştirinin amacı olumluya yöneltmektir. Yapıcı eleştiri, bir kişinin veya bir durumun gelişmesi için yapılsa da olumsuz da olabilir. Çünkü her insan eleştiri duymak istemez.
Yapıcı Eleştiri Örnekleri
Yapıcı eleştiri örnekleri çok merak edilse de aslında herkesin günlük hayatta karşılaştığı basit durumlardır. Herkes hayatında yapıcı eleştiriyle karşılaşılır. Mesela olumlu eleştiriye örnek dediğinizde şunları söyleyebiliriz;
- “Sunumun çok bilgilendiriciydi, ancak zamanı daha iyi yönetebilirdin’’
- “Proje üzerindeki çalışmaların çok iyi, ancak iletişim eksikliklerine dikkat edersen daha iyi olabilir’’
- “Takım içindeki enerjin pozitif, fakat bazı fikirlerin biraz agresif algılanıyor. Daha fazla dinlenmek için sakin olmalısın’’
Yapıcı eleştiri aslında hayatın bir parçasıdır. Geleneksel eleştiri daha sert iken, yapıcı eleştiri ise daha olumludur. Geleneksel oalrak bilinen suçlayıcı eleştiri yapmak, kişileri zamanla aşağı çeker. Olumsuz konuşma dili her türden ilişkiye zarar vermektedir.
İş Muhitinde Yapıcı Eleştirinin Etkileri
İş muhitinde yapıcı eleştirinin rolü son derece büyüktür. Bir kere iş ortamında gelişim için gereklidir. Ayrıca iş arkadaşınıza yapıcı eleştiri sunduğunuzda moral vermiş olursunuz. Yapıcı eleştiri hem bireylerin hem de ekiplerin gelişimi için çok ama çok elzemdir. Aynı zamanda iletişimi etkili kullanabilmek önemli bir araçtır.
Doğru bir şekilde uygulandığında, iş ortamında gelişim kaçınılmaz desek yalan olmaz. Herkes üzerinde pozitif bir etki yaratır. Pozitif eleştiri her zaman kazanır. İş muhitinde yapıcı eleştirinin etkileri şöyledir:
- Gelişim Göstermek
- Moral Artışını Sağlamak
- İletişim Kurmak
- Çatışmayı Azaltmak
- Performans Artışı Sağlamak
Fakat unutmayalım yapıcı eleştiri adı altında sürekli eleştiride bulunmak gelişimi engeller. Yapıcı eleştiri, bireylerin ve ekiplerin gelişimi için önemli olsa da dozajı artırıldığında son derece olumsuzdur. Önemli olan gerçekten yapıcı bir eleştiri yapabilmektir.
Eleştiri yapmak dediğinizde sadece bir geri bildirim yöntemi olarak eleştiriyi düşünmeyin. Aynı zamanda bir gelişim aracı olarak görün. İş dünyasında başarıyı artırmanın yolu tamamen açık iletişim kurabilmektir. Sağlıklı bir iletişim ortamı yaratmanın en önemli anahtarlarından biri de eleştirinin yapıcı olmasıdır. Yapıcı eleştiriyi etkin bir şekilde kullanmak lazımdır. Aksi halde gelişim gösterilmez.
