Gezegenimizde hemen her coğrafya üzerinde -kutup daireleri hariç- hayatını sürdüren ve bir çoğumuzun adını duyduğunda bile ürpermesini sağlayan yılanlar içinden belki de en korkunç olan Engerek cinsini inceleyip karakteristik özellikleri ve büyüleyici görüntüleri ile 5 farklı türü tanıyacağız.
İçerik Başlıkları
Engereklerin Bilinen Özellikleri
Engerekler omurgalı sürüngenlerden Reptilia sınıfının, Viperidae familyası olup Vipera cinsinden zehirli yılanlardır.
Boyları 2 metreye yakın olan engereklerin en belirgin karakteristik özellikleri, kuyruk ve kafa yapılarıdır. Kuyrukları kısa ve küt, başları ise boyundan incelerek ayrılan üçgen biçimindedir, delta kafa da denilir. Karın bölgeleri sarımsı beyaz renktedir ve sırtlarında gri, sarı, kahverengi renklerin hakimiyetinde baklava dilimine benzer zikzak şeklinde pul dizilimi görülür. Gövdeleri kalın ve hantaldır bu yüzden hızlı hareket etme kabiliyeti diğer yılan türlerine oranla daha zayıftır. Ancak avcılık becerileri en güçlü donanımları olan zehir dişleri ve hassas duyuları sayesinde mükemmeldir. Kemirgenlerle beslenirler ve gece avcıları olarak bilinirler.
Çatal dilleri sayesinde havadan topladıkları molekülleri damaklarından Jacopson denilen organlarına oradan da tüm verileri beyne göndererek avının kokusunu, vücut ısısını ve lokasyonunu belirlerler. Bir nevi termal harita çıkarırlar. Genel olarak tüm sürüngenler gibi kalpleri üç odacıklıdır, ikim atriyum ve bir ventrikülden oluşur, bu yüzden soğuk kanlı olarak tanımlanırlar.
Engereklerin zehir dişleri en büyük silahlarıdır. Uzun , kıvrık ve içi boş yapıdadır bu yapı tıpkı bir enjektör gibi zehrini boşaltmasına imkan sağlamaktadır. Ölümcül ve çok tehlikelidir. Antik çağlardan beri kullanılan yılan venomları içerisinde en özel bir yere sahip olan engerek venomu Hemotoksik etki göstererek kanın hızla pıhtılaşmasına sebep olup kısa süre içinde antivenom ve gerekli tıbbi tedaviye erişilmezse öldürür.
Eşsiz 5 Engerek Yılanı Türü
1. Boynuzlu Engerek (Vipera ammodytes)
Boyları genellikle 50-60 cm arasında değişmektedir, kumlu ve taşlı alanlarda yaşamayı severler ancak ülkemizde de görülen bu engerek çeşidi Güneydoğu Anadolu, Trakya, Kuzey ve Doğu Anadolu bölgesinde de görülmektedir. Burunlarının ucunda ve gözlerinin üzerinde bulunan çıkıntıları boynuza benzediği için bu ismi almıştır. Rahatsız edilmedikçe saldırmaz, sadece tıslayarak uyarır ancak uyarısına rağmen kendini güvende hissetmezse saldırır. Zehiri içerdiği protein yapısından dolayı ilaç sanayisinde bir çok alanda kullanılmaktadır örneğin: Antiselülit ve kollajen üretimi gibi. Ayrıca kemirgenlerle beslendikleri için tarım alanlarında da faydalıdırlar.
2. Çıngıraklı Engerek (Crotalus)
Anavatanı aslen Amerika olarak bilinse de Asya kıtasında da yayılım gösteren ilginç Engerek türlerinden birisidir. Boyları 40 cm’den 3,5 m’ye kadar ulaşabilmektedir. Sert bir deriye sahiptir, vücudunun üzeri sarı, kahverengi ve kırmızıya yakın renklerin hakimiyetinde pul dizilimine sahiptir. Biz onu her ne kadar çıngırağı ile tanısak da eşsiz kılan asıl özelliği burun deliği ve gözlerinin arasında bulunan çukur yapıdır. Radyasyona bile duyarlı olan bu çukur, Termoreseptif olarak kullanılır ve sayesinde asla avını ıskalamaz. Zehiri ölümcüldür.
Görkemli ve ürkütücü ses çıkaran çıngırağı keratinden zengin (insan tırnak yapısının temeli) ince katmanlar halinde kuyruğunun ucunda bulunmaktadır. Bu katmanlar; kuyruğunu sallayıp titrettiğinde birbirine çarparak ses çıkarmaktadır. Yeni doğduklarında tek bir katmana sahiptirler ancak büyüdükçe katman sayısı artmaktadır.
3. Dikenli Engerek (Atheris Hispida)
Yaşam alanı yalnızca Orta Afrika ile kısıtlanmış bu engereğin en belirgin özelliği pulları ve erkekleri ile dişilerinin boy uzunluğu farkıdır. Vücudunun üzerini tamamen kaplayan pulları sert, sivri ve diken gibi görünmektedir. Başları yassı, gözleri oldukça büyüktür. Gözlerinin etrafı da sert dikensi pullarla çevrilidir. Pul yapısı ona ağaçlara ve çalılara kolayca tırmanabilme imkanı sunduğundan Çalı Engereği diye de isimlendirilir. Erkeklerin boyu 73 cm dişilerinde 58 cm’ye kadar ulaşmaktadır. Zehirlerinin etkisi tam olarak bilinmemekle birlikte nörotoksik yapı göstermektedir son derece tehlikeli ve ölümcüldür.
4. Gabon Engereği (Bitis gabonica)
Afrika Sahraaltında ve savanalarda yaşarlar. Engerekgillerin en büyük ve en ağır üyesidir. Yetişkin bir bireyin boyu 120 cm ile 150 cm arasında değişmektedir ve ağırlıkları 8,5 kg’a ulaşmaktadır. Özellikle dişiler daha ağır ve iridir. Cinsiyetleri gövdelerinin uzunluğu ile kuyruk uzunluğu arasındaki orana göre tayin edilir ve dişi bireylerde bu oran azalmıştır. Gabon Engereğini eşsiz kılan en önemli özelliği tüm engerekler içinde en büyük zehir dişlerine sahip olmasıdır, öyle ki yetişkinlerin dişleri 5 cm’yi bulmaktadır dolayısıyla tek ısırıkta en fazla zehir zerk eden yılandır. Zehiri ölümcüldür.
Pullarının dizilimi oldukça karakteristiktir; sırtının üzerinde belirli aralıklarla gri ince dikdörtgenler şeklinde ve kenarlarda sarımsı, kahverengi, siyah renklerden oluşan zik zaklar halindedir. Pul dizilimi ve renkleri sayesinde tam bir kamuflaj ustasıdır. İri ve hantal olduğu için tembel ve isteksiz görünmeleri onları uysal tabiatlı olarak tanımlayabilir. İnsanlar üzerine basmadığı sürece saldırmaz ve ısırmazlar. Isırılma meydana gelirse en kısa sürede uygun tedavi yapılması gerekmektedir.
5. Örümcek Kuyruklu Engerek (Pseudocerastes urarachnoides)
Yalnızca Güneybatı İran ve Basra Körfezi dolaylarında endemik olarak yaşayan 2006 yılında ilk kez keşfedilen bu muhteşem engerek 1. sırayı sonuna kadar hak etmiştir. Genellikle yüksek yerlerde kayalık alanlarda gizlenerek sahip olduğu en mükemmel kamuflaj ve avcılık becerisi ile tuzak kurarak kuşları ve kemirgenleri avlar. Bedenini kayalıklara gizleyerek kuyruğunun ucundaki örümcek gövdesi ve bacaklarına tıpatıp benzeyen uzvunu dışarıda bırakıp etrafında gezdirir. Bu hareketliliğe dikkat kesilen kuşlar avlayacak böcek bulmanın sevinci ile dalışa geçtiklerinde hiç beklemedikleri bir şeyle karşılaşır, avcı iken av olurlar çünkü zokayı çoktan yutmuşlardır.
