Sinemada ve televizyon dizilerinde kadın rolleriyle ilgili ortaya konan ve cinsiyet eşitsizliğini göz önüne seren Bechdel Testi nedir ve nasıl yapılır sorularına yanıt arıyoruz.
Farklı alanlarda kadınlara yapılan ayrımcılıklara fazlasıyla aşinayız. Sinema ve televizyon ise fark etmesek de bu alanların başında geliyor. İşte 1985’te ortaya çıkan Bechdel Testi, bu cinsiyet ayrımını gözler önüne seriyor.
Bechdel Testi Nedir?
Bechdel Testi, tiyatro, çizgi roman ve diğer sanatsal eserlerde de kullanılmakla birlikte, esas olarak filmler veya televizyon dizileri gibi görsel-işitsel ortamlarda cinsiyet eşitsizliğini değerlendirmek için kullanılan bir standartlar dizisidir.
Bechdel Testi adını, 1985’te “Dykes to Watch Out For” adlı çizgi romanında, bu fikri erkek egemen filmlere göz kırpan bir eleştiri olarak sunan karikatürist Alison Bechdel’den alır.
Alison Bechdel, testi arkadaşı Liz Wallace ile birlikte oluşturmuştur. (Bu yüzden teste Bechdel-Wallace testi de denir). Ve her ikisi de Virginia Woolf’un 1929’da yazdığı “Kendine Ait Bir Oda” kitabından ilham almıştır.
Bu test kısa sürede cinsiyet eşitliği merkezli eleştirmenlerin filmleri, televizyon programlarını, kitapları ve hemen hemen her türlü medyayı yargılamasında bir ölçüt haline geldi.
Alison Bechdel, Bechdel Testi’ni bir filmin kalitesiyle ilgili yapmak niyetinde değildi, hatta en sevdiği filmlerden bazılarının testi geçemediğini söylemiştir.
Mesele, filmlerin kendi içinde ne kadar feminist veya iyi olduğu ile ilgili değil, amacı anlatıyı ve diğer medyayı esas olarak erkek merkezli bir vizyona odaklayan sistematik bir sorunu göstermektir.
Bechdel Testi 2010’larda gitgide daha popüler oldu ve testin yaygınlığıyla ilgili çeşitli gelişmeler yaşandı. Örneğin İsveç’te hem ulusal televizyon hem de “İsveç Film Enstitüsü” tarafından resmi bir derecelendirme sistemi olarak kullanıldı.
Avrupa ülkelerindeki sinema faaliyetlerini desteklemek amacıyla kurulmuş Eurimages ise bu testi 2014’te mekanizmasına dahil etti ve ayrıca 2018’den beri senaryo yazılımı Final Draft’da senaryoları cinsiyet temsili açısından analiz etme işlevini barındırmaya başladı.
Aynı zamanda Bechdel testinden bu yana, diğer özelliklerin yanı sıra kadınların temsilini ölçmek için oluşturulmuş başka testler de ortaya çıktı.
Bechdel Testindeki varyasyonlar şunları içerir:
- Deggans’ Kuralı (Race Bechdel Testi): Irkın merkezi bir tema olmadığı bir hikayede en az iki beyaz olmayan karakter görünür.
- Vito Russo Testi, (Eşcinsel Bechdel Testi) : Filmde lezbiyen, gay, biseksüel, trans ya da queer olarak tanımlanabilecek bir karakter olmalıdır. Ayrıca bu karakter olay örgüsünde önemli bir yere sahip olmalıdır.
- Kelly Sue DeConnick’in Seksi Lamba Testi : Bir kadın karakterin olay örgüsünden çıkarılıp yerine seksi bir lamba konulduğunda hikayede önemli bir değişiklik olmaması durumunda bu testten geçilemez.
Bechdel Testi Nasıl Yapılır?
Bechdel Testi, filmdeki kadın karakterlerin rolünü belirlemek için uygulanan bir testtir. Filmin testi geçebilmesi için üç kritere uyması gerekir:
- En az iki kadın karakter olmalı.
- Kadın karakterler birbiriyle sohbet etmeli.
- Bu sohbet bir erkekle ilgili olmamalı.
Bechdel Testi’ni geçmek için asıl önemli olan bu 3 seçenek olsa da bazıları bu kuralları yeterli bulmayarak ek kriterler ekler. İlk olarak, iki kadın karaktere isim verilmelidir. Daha sonra, arka plan aktrisleri olamazlar veya hikaye için önemsiz olamazlar. Ayrıca konuşma en az 60 saniye olmalıdır, sadece birkaç saniyelik bir etkileşim olursa sayılmaz.
Bechdel Testi’ni Geçemeyen 5 Film
Bechdel Testini geçemeyen 5 film örneği versek de çok daha fazlası var. Kullanıcıların filmleri derecelendirdiği “Bechdel Test Film Listesi” adlı bir web sitesi mevcut.
- Yüzüklerin Efendisi Üçlemesi – 10 saatten fazla olan film süresi boyunca ana kadın karakterler olan Arwen, Eowyn ve Galadriel hiç tanışmıyor ve ayrıca hiçbir filmde birbiriyle konuşan iki kadın karakter yok.
- Toy Story 1 ve 2 (1995 ve 1999)– Kadın karakterler arasında bir erkek karakter hakkında konuşulmayan bir konuşma yoktur.
- Lara Croft – Tomb Raider (2001)– Ana karakter Lara, tüm filmde adı geçen tek kadın.
- Fantastik Canavarlar: Grindelwald Suçları (2018) – En az iki kadın var ancak birbirleriyle konuştuklarında sohbet konusu bir erkek.
- Mission Impossible: Fallout (2018)– Filmde en az iki kadın var ama birbirleriyle konuşmuyorlar.
Bechdel Testini geçemeyen yüzlerce yeni film var; 2000-2016 yılları arasında Oscar’da En İyi Film dalında aday gösterilen 108 filmin %45’i testi geçememiştir.
