Batıl inançlara sahip misinizdir? Hepimizin ufak tefek ilginç inanışları olsa da sırf bu yüzden toplantıları ya da tatilleri iptal etmeyi düşünmeyiz. İşte paraskevidekatriafobi yani 13. Cuma korkusu, yarattığı endişe ve kaygı yüzünden böyle durumlara yol açıyor. Bu yazımızda paraskevidekatriafobinin ne olduğunu, belirtilerini, 13. Cuma’nın kötü şansla ilişkilendirilmesinin nedenlerini, dünya genelinde bu günle ilgili yapılan araştırmaları tüm detaylarıyla ele alacağız.
İçerik Başlıkları
Fobi Nedir?
Bir tür kaygı bozukluğu olan fobi, kişinin belirli bir durum, canlı-cansız varlık veya mekana yönelik olarak hissettiği ileri düzeydeki korku hali olarak tanımlanmaktadır. Fobi kelimesi, Yunanca “phobos” kelimesinden gelir. Phobos, Yunan mitolojisinde korku tanrısıdır.
Paraskevidekatriafobi (13. Cuma Korkusu) Nedir?
Tahminen Orta Çağ’dan itibaren var olan Paraskevidekatriafobi yani 13. Cuma korkusu, ilk olarak doksanlı yılların başlarında, fobiler ve stres yönetimi konusunda uzmanlaşmış Amerikalı psikoterapist Dr. Donald E. Dossey tarafından ortaya atıldı. Terim, Yunanca paraskevi (Cuma), dekatria (On üç) ve “korku”yu belirtmek için sonuna gelen “fobia” ekinden oluşuyor. Aynı zamanda friggatriskaidekaphobi de bu korku için kullanılan bir başka ifade. Bu kelimenin kökeni ise İskandinav aşk tanrıçası olan “Frigga”dan geliyor.
13. Cuma korkusuna sahip insanlar genellikle bu gün evlerinden çıkmayı reddederler. Doktora gitmek, işe gitmek gibi önemli işlerden bile kaçınırlar. Randevu yaklaştıkça aşırı endişe veya sinirlilik belirtileri gösterirler. Genellikle korkunç veya kötü bir şey olacağına inanırlar.
13’üncü Cuma korkusu, 1980’de ilk olarak Ari Lehman tarafından canlandırılan, hokey maskeli ve palalı seri katil Jason Voorhees‘in oynadığı slasher korku filmi “Friday the 13th” ün yayınlanmasıyla ön plana çıktı. Ve film birden fazla devam filminin yanı sıra çizgi romanlar, romanlar ve video oyunlarını da beraberinde getirerek büyük bir etki yarattı.
Paraskevidekatriafobi Belirtileri
- Bu gün evden çıkmamak için bahane bulma, ağlama, çığlık atma, kaçmaya çalışma vb.
- Baş dönmesi ve sersemlik
- Hiperventilasyon (Anksiyete ve paniğin neden olduğu normalden derin ve hızlı nefes alma durumu)
- Gerginlikten kaynaklanan aşırı terleme
- Kalp atış hızında yüksek bir artış
- Ölümle ilgili olumsuz düşünceler ve ölme korkusu
- O gün 13 sayısı ile ilgili takıntılı davranışlarda bulunma, örneğin yatmadan önce 13 kez bir şey yapmak zorunda kalmak, odanın içinde 13 kez tur atmak, odadan çıkmak için 13’e kadar saymak gibi
13. Cuma’nın Kötü Şansla İlişkilendirilmesinin Nedenleri
Genel olarak 13. Cuma korkusunun oluşmasının nedeni, birçok din ve kültürde “cuma günü”nün olumsuz çağrışımı ve “13 sayısı”nın korkusundan (Triskaidekafobi) kaynaklanıyor.
- 13 Ekim 1307 Cuma günü Fransa Kralı IV. Phillip’in Tapınak Şövalyeleri’nin tutuklanması emrini vermesi ve şövalyelerin çoğunun işkence görüp, yakılıp öldürülmesi yüzünden birçok insan 13. Cuma’yı kötü şansla anıyor.
- Hristiyanlıkta, 13’üncü Cuma gününde İsa’nın çarmıha gerildiği inanışı bulunur. Bu nedenle, birçok dindar Hristiyan bu tarihin uğursuz olduğuna inanır. Ayrıca İncil, “Son Akşam Yemeği”nin 13 üyesi olduğunu anlatır ve burada 13. üye, İsa’ya ihanet eden kişidir.
- 13. Cuma korkusunun bir başka adı olarak bahsettiğimiz friggatriskaidekafobi ile bağlantılı olarak İskandinav tanrıçası Frigga, Hristiyanlar tarafından cadı olarak adlandırılır ve cuma gününü “cadılar günü” olarak kabul ederler.
- İngiliz kültüründe 13 ve cuma günü, ölüm cezası ile ilişkilidir. Birçok cuma günününde halka açık idam gerçekleştiği için bu gün “cellat ya da ilmik günü” olarak adlandırılır. Ayrıca darağacı tam olarak 13 adım mesafesindedir.
- Anlatılana göre 19. yüzyılda İngiltere kraliyet donanması, cuma günü denize açılmanın uğursuzluğuna dair batıl inancı kırmak için H.M.S. Friday gemisinin mürettebatını cuma günü seçti, Jim Friday adlı bir kaptan atadı ve cuma günü denize açılmasını sağladı. Ama ne yazık ki H.M.S. Friday gemisi denize açıldıktan sonra ondan bir daha hiç haber alınamadı.
- Bu günle ilgili, 13. Cuma’da saçınızı keserseniz ailenizden biri ölür, 13. Cuma doğan bir çocuk hayatı boyunca şanssız olur, 13. Cuma’da önünüzden bir cenaze geçerse bir sonraki cenaze sizinki olur gibi inanışlar da oldukça yaygın.
13. Cuma Korkusunun Toplumsal Yansıması
Paraskevidekatriafobik insan sayısı aslında hiç de az değil. Kuzey Carolina’daki Stres Yönetim Merkezi ve Fobi Enstitüsü’nün kurucusu Donald Dossey, 2004 tarihli bir National Geographic makalesinden alıntı yaparak 21 milyona kadar insanın bu fobiden muzdarip olduğunu ve hafif kaygıdan başlayıp tam panik ataklara kadar değişebilen semptomlar sergilediğini söyledi.
1993’te British Medical Journal’da yayınlanan bir makale ise Birleşik Krallık’ta 13’üncü Cuma ile ilgili sağlık, davranış ve batıl inanç arasındaki ilişkiyi araştırdı. Çalışma, 13’üncü Cuma günü daha az insanın seyahat etmeyi tercih etmesine rağmen kazalar nedeniyle hastaneye kabullerin ‘normal’ Cuma günlerine göre önemli ölçüde daha fazla olduğunu bildirdi. Araştırmada 13. Cuma günü hastaneye yatma riskinin oranının normalden yüzde 52’ye kadar daha yüksek olduğu sonucuna varıldı.
Ayrıca Stres Yönetim Merkezi ve Fobi Enstitüsü, her cuma 13’ünde iptal edilen randevular ve devamsızlıktan dolayı 800 veya 900 milyon dolar kaybedildiğini ortaya koyan bir araştırma yaptı.
Bu yazımızda 13. Cuma korkusu yani “paraskevidekatriafobi”yi tüm detaylarıyla ele aldık. Bu yazımızı beğendiyseniz Düşünce Yönetimi Nedir? Düşüncelerin Seni Yönetmesin! adlı yazımıza da göz atabilirsiniz. Son olarak ne olur ne olmaz 13 Mayıs 2022 Cuma gününde kendinize dikkat etmeyi unutmayın.
