Kişilik bozuklukları nedir? Kişilik bozukluklarının nedenleri, kişilik bozukluğunun belirtileri ile kişilik bozukluğunun türleri, kişilik bozukluğunun A, B ve C kümelerine ayrılması ve kişilik bozukluğu tedavi yöntemlerini derledik.
Kişilik, insanın kendini tanımlamasıdır. Kişilik bir insanı diğerlerinden ayıran düşünme ve davranış biçimidir. Bir bireyin kişiliği; çevresinden, yaşayış biçiminden ve kalıtsal özelliklerinden etkilenir.
İçerik Başlıkları
Kişilik Bozukluğu Nedir?
Kişilik bozukluğu, insani ilişkilerde ve hayatın farklı alanlarında alışılmış dışı kişi hareketleridir. Kişilik bozukluğuna sahip olan birey, içinde bulunduğu kültürün, yaşayış biçiminin ve sorumluluklarının beklentilerinden kopar. Davranışlarında sorunlar oluşur. Kişilik bozukluğu yaşayan çoğu kişi bunun farkında değildir. Çünkü topluma farklı gelen davranışları kendilerine normal gelir. Kişilik bozukluklarının genellikle başlangıcı, genç ve yetişkinlik yaşlarıdır.
Kişilik Bozukluğu Nedenleri
Kişilik bozuklukları, ruh sağlığı olguları arasında en az anlaşılandır. Kişilik bozukluğu nedenleri hala araştırmalara konu olmakta ve yeni sonuçlar elde edilmektedir.
Aşağıdaki faktörler, günümüzde kişilik bozukluklarının nedenleri olarak sayılır:
1. Genetik Nedenler
Yapılan araştırmalarda bulunan arızalı bir genin obsesif kompulsif kişilik bozukluğunda etkili olabileceği ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda kişilik bozukluğunda sıkça karşılaşılan saldırganlık, korku ve kaygının genetik ile bağlantıları hala araştırılmaktadır.
2. Beyin Farklılıklarına Dayanan Nedenler
Araştırmacılar, bazı kişilik bozukluklarını yaşayan kişilerin beyinlerinde farklılıklar olduğunu tespit etmiştir. Paranoid kişilik bozukluğu yaşayan kişi üzerinde yapılan araştırmada, değişen amigdala işleyişi bunun en büyük örneklerindendir. Şizotipal kişilik bozukluğu yaşayan kişinin beyin ön lobundaki hacimsel azalma da buna örnek verilebilir.
3. Travma Nedenleri
Özellikle çocukluk döneminde yaşanan travmalar ile kişilik bozukluğu arasında sıkı bir bağlantı vardır. Örneğin, sınırda kişilik bozukluğu yaşayan kişilerde özellikle çocukluk çağında cinsel travma öyküsü ortaya çıkmaktadır. Bir çalışmada, çocukken sözlü tacize maruz kalanların yetişkinlikte narsist, obsesif kompulsif veya paranoid bozukluklara sahip oldukları gözlemlenmiştir. Nedeninin ise o anki travma olduğu saptanmıştır.
4. Kültürel Faktör Nedenleri
Kişilik bozukluklarında kültürel faktörler de etkili olabilmektedir. Örneğin Japonya’da yüksek oranda anti-sosyal kişilik bozukluğu vakaları vardır.
Kişilik Bozukluğu Belirtileri
Birazdan bahsedeceğimiz toplam 10 tip kişilik bozukluğu bulunmaktadır. Elbette her kişilik bozukluğu belirtileri kendine özgüdür. Ama kişilik bozukluğu belirtilerinde temel düşünce kimlik ve benlik duygusu ile ilişkiler başlıklarıdır.
1. Kimlik ve Benlik Duygusu
Kişilik bozukluğu yaşayan kişiler genelde kesin ve istikrarlı görünümden uzaklardır. Kendilerini içinde bulundukları anda nasıl hissettikleri ve nasıl gördükleri yanlarında bulunan insana göre değişir. Benlik saygıları oldukça düşük ve gerçek dışıdır.
2. İlişkiler
Kişilik bozukluğu yaşayan kişiler, sorunlu davranışlarıyla farklı insanlarla düzenli iş, arkadaşlık, sevgili ilişkileri kurmakta zorlanırlar. Kendilerinden başkalarına sempati ve saygı duyguları azdır. Duygusal olarak bağımsız olabilirler. Bunun tam tersi sevgi ve ilgiye muhtaç, bunlar için her türlü davranışta da bulunabilirler.
Bunların yanı sıra kişilik bozukluğuna sahip bireyler davranışlarındaki sorunları çözmekte, çok büyük zorluklar da yaşarlar.
Kişilik Bozukluğu Türleri
Kişilik bozukluğu türleri 10 tiptir. Kişilik bozukluğu türlerini ayrı ayrı değerlendiren kaynaklar olduğu gibi üç ayrı kümeye ayıranlar da vardır. Biz kişilik bozukluğu türlerini, ortak belirtiler altında 3 ayrı kümede inceleyeceğiz.
1. Küme A Kişilik Bozuklukları
A kümesindeki kişilik bozukluklarında alışılmadık ve değişik davranışları toplarız.
Paranoid Kişilik Bozukluğu
Bu bireylerin şüphelenmesi için yeterli bir neden olmadan başkalarına karşı güvensizdir ve paranoyaklık derecesinde şüphe duyar. Paranoid kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler çoğu zaman başkalarının kendilerini küçük düşürmeye, zarar vermeye, tehdit etmeye çalıştığına inanır.
Şizoid Kişilik Bozukluğu
Bu durum, kişilerin arasındaki ilişkilerde kopukluk ve genelde ilgisizlik ile ortaya çıkar. Şizoid kişilik bozukluğu, olan kişiler insani ilişkilerinde duygularını sınırlı göstermektedir.
Şizotipal Kişilik Bozukluğu
Bu duruma sahip kişiler, yakın ilişkilere yönelik sürekli, yoğun bir rahatsızlık ve sınırlılık sergiler. Şizotipal kişilik bozukluğuna sahip kişilerin ilişkileri, çarpık ve gerçek dışıdır. Gerçekliğe yabancı ve olmayan kişilerden mesaj aldıklarına inanırlar.
2. Küme B Kişilik Bozuklukları
Küme B kişilik bozukluklarında dramatik ve düzensiz davranışlar görülür. Dengesiz ve dürtüsel davranışlar bu tür kişilik bozukluklarına eşlik eder.
Anti-sosyal Kişilik Bozukluğu
Bu kişiler başkalarına karşı saygısız hareketlerde bulunurlar. Bu saygısızlık toplumsal normların kabul edebileceği bir olay değildir. Yani çok yüksek boyutlardadır. Anti-sosyal kişilik bozukluğuna sahip kişiler, kanunları çiğnerler. Karşılarındaki kişileri fiziksel ve duygusal olarak zarar verirler. Bunlara ek olarak davranışlarının sorumluluklarını almazlar.
Borderline Kişilik Bozukluğu
Bu durum, düşük benlik saygısı, ruh hali dalgalanmalarından oluşur. Dürtüsel davranışlarını takip ederler. Duygusal anlamda zorluk yaşarlar.
Histrionik Kişilik Bozukluğu
Bu durumda çok yoğun de dengesiz duygular görülür. Benlik duygusu çarpıktır. Histrionik kişilik bozukluğuna sahip kişilerin öz saygıları başkaları tarafından onaylanmalarına bağlıdır. Başkaları tarafından fark edilmek isterler. Dramatik ve uygunsuz davranışlar sergilerler.
Narsistik Kişilik Bozukluğu
Üstünlük ve büyüklenme ihtiyacıdır. Narsistik Kişilik Bozukluğu empati eksikliği içerir. Övgü ve hayranlık ihtiyaçları vardır. Bunlar genelde düşük öz saygı ve özgüven eksikliğinden kaynaklanır.
3. Küme C Kişilik Bozuklukları
Küme C şiddetli kaygı ve korku içerir.
Kaçıngan Kişilik Bozukluğu
Bu durumdaki kişilerin yetersizlik duyguları kroniktir. Başkalarının olumsuz değerlendirmesine karşı çok hassaslardır. Başkalarıyla etkileşim kurmak isteseler de, yoğun reddedilme korkusu nedeniyle sosyal etkileşimden kaçınma eğilimindedirler.
Bağımlı Kişilik Bozukluğu
Bu kişiler, sürekli başkası tarafından bakılma ihtiyacı hisseder. Bağımlı kişilik bozukluğu yaşayan kişiler boyun eğmeye ve karar verememeye çok yatkındırlar. Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişiler genellikle başka bir kişiye çok yakınlaşır ve o kişiyi memnun etmek için büyük çaba harcarlar. Pasif ve yapışkan davranışlar sergileme eğilimindedirler ve ayrılma korkusu yaşarlar.
Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu
Bu durum mükemmeliyetçiliğin engellenemeyen bir boyuta ulaşılmasıyla ortaya çıkar. Düzen ve kontrol için davranışları ileri boyutlardadır.
Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Kişilik bozukluğu tedavileri oldukça zor olabiliyor. Çünkü kişilik bozukluğuna sahip kişiler davranışlarının sorunlu olduğunu düşünmezler bu konuda tedavi aramazlar. Kişilik bozukluğuna sahip kişi tedavi arasa bile modern tıpta şuan için onaylanmış bir ilaç yoktur. Bazı durumlarda anti-depresanlar, kaygı giderici ilaçlar veya ruh halini dengeleyici ilaçlar gibi ilaçlar bazı semptomların tedavisinde yardımcı olabilir
Ama psikoterapi ( konuşma terapisi) kişilik bozukluklarının yönetilmesine yardımcı olabilir. Psikoterapi ile rahatsız edici düşünce ve davranışları değiştirebiliriz. Psikoterapi için bir psikiyatrist veya psikolog ile çalışılabilir.
Yaygın olarak kullanılan psikoterapi türleri şunlardır; psikanalitik yada psikodinamik yaklaşım, aktarım odaklı terapi, diyalektik davranış terapisi, bilişsel davranışçı terapi, grup terapisi, psiko-eğitim (bireye ve aile üyelerine tanı, tedavi ve başa çıkma yollarının öğretilmesi)
Bu yazımızda kişilik bozukluğunu detaylı bir şekilde derledik. Bu tarz yazılar ilginizi çekiyorsa sitemizde yer alan “Paranoid Kişilik Bozukluğu Nedir? Paranoyaklık Belirtileri ve Tedavisi” adlı yazımızı da inceleyebilirsiniz.
