Restorasyonu bile on yıl süren bu tavan resimlerini yapmayı istemeyerek kabul eden Michelangelo’nun nasıl bir şaheser yarattığını biliyoruz. Bu yazımızda istemeyerek de olsa bir tavana yapılabilecek en güzel resimleri yapan Michelangelo Buonarroti’nin Sistina Şapeli’ne yaptığı resimleri ve Sistina Şapeli’nin önemini yakından inceleyeceğiz.
Sistina Şapeli, Michelangelo tarafından boyanmış çarpıcı tavanıyla ünlü, Rönesans sanatının bir şaheseridir. 1508 yılında Papa II. Julius tarafından yaptırılan Şapel, Katolik Kilisesi’nin kültürel ve manevi zenginliğinin bir simgesi olarak hizmet vermektedir.
Michelangelo’nun tavandaki karmaşık freskleri, sanatçının anatomi, hareket ve hikaye anlatımındaki olağanüstü becerilerini sergileyen freskler Eski Ahit’ten sahneleri betimliyor. Sistina Şapeli, her yıl milyonlarca ziyaretçiyi Michelangelo’nun sanatsal dehasına hayret etmeye çeken, dünyanın en çok ziyaret edilen turistik mekanlarından biridir.
İçerik Başlıkları
Şapel Nedir?
Önemini daha iyi anlayabilmek adına Şapel Nedir ve Sistina Şapeli’nin Önemi Nedir? sorularına yanıt vermemiz daha doğru olur. Şapel için kısaca kilisenin küçüğü diyebiliriz. Kiliseden farkı ise halka açık değil şahsa veya bir aileye özel olmasıdır.
Geçmişte daha çok imparatorlar ve azizler için şapeller bulunsa da yol kenarında mum yakmak ve dua etmek için yapılmış şapeller de bulunmaktadır.
Sistina Şapeli ise Vatikan’da Papalık Şapeli’dir. Onu bu denli önemli kılan ise yeni bir papa seçmek için bir araya gelen kardinallerin toplandığı yerdir.
Sistina Şapeli’nin İkonik Tavan Desenleri
Yazımızın bu bölümünde Sistina Şapeli’nin hikayesine ve bu ikonik tavan resimlerinin nasıl ortaya çıktığına yakından göz atalım.
Papa, Sistina Şapeli tavan freskleri için Michelangelo Buonarroti’den başkasını düşünemiyordu. Michelangelo ise sırf papayı kızdırmamak için istemeden bu teklifi kabul etmişti. İstemeden de olsa kabul ettiği bu teklifin sonucunda ise ortaya bir şaheser çıkardı.
Michelangelo, papadan tavanı ve duvarları nasıl isterse öyle süsleyeceğinin teyidini almıştı. Hemen işe koyularak Floransalı sanatçılardan ona yardım etmeleri için bir mektup yazdı ve onları Roma’ya Sistina Şapeli’ne çağırdı.
Floransa’dan gelen bu sanatçılar Michelangelo’yu hiç tatmin etmedi. Bir sabah erkenden şapele gidip kapıyı kilitledi. Sanatçılar geldiğinde ise bu durumun şaka olduğunu düşündü ancak en sonunda hepsi evlerine dönmek zorunda kaldı.
Bütün bir şapele üç yüzden fazla figür resmetti ve bunları hiç görülmemiş bir şekilde yaptı. Tüm figürler son derece heykelsi görünüyor ve Michelangelo’nun zihnindeki ”ideal insan”ı çok iyi yansıtıyordu. Kaslı bedenler ve orantılı yüz hatları ile cennetteki insanı tasvir ediyorlardı.
Tavanın orta kısmında Eski Ahit’te geçen dokuz hikayeyi betimleyen Michelangelo, göz alıcı bir eser ortaya çıkarmıştır. Tavan kompozisyonu dokuz eşit parçaya bölünmüştür.
Şapelin sunak bölümünde doğru olan sol tarafta Musa’nın, sağ tarafta ise İsa’nın hayatını gösteren freskler vardır. Buradan itibaren ilk üç freske baktığımızda; Işığın Karanlıktan Ayrılması, Güneşin, Ayın ve Yıldızların Yaratılması ile Tanrı’nın Kara ile Suyu Birbirinden Ayırması konuları işlenir.
Orta kısımda yer alan üç bölümde Adem’e Ruhun Üflenmesi, Havva’nın Yaratılması, Havva’nın Yılan Tarafından Baştan Çıkarılması ve Adem ile Havva’nın Cennetten Kovuluşu resmedilmiştir.
Sağ kısımda kalan üç bölümde ise Nuh’un Sarhoşluğu, Nuh Tufanı ve Nuh’un Kurbanı gibi sahneler resmedilmiştir.
Işığın Karanlıktan Ayrılması
Tanrı ışığın iyi olduğunu gördü ve onu karanlıktan ayırdı. (Yaratılış, 1:4)
Panelin merkezinde Tanrı figürü var ve başını geriye atmış bir şekilde ışığı ve karanlığı ayırırken betimlenmiş.
Tanrı’nın solunda ışığı, sağında ise karanlığı görüyoruz. Resimdeki tüm figürler son derece güçlü ve abartılı anatomiye sahiptir.
Güneş, Ay ve Yıldızların Yaratılması
Tanrı şöyle buyurdu: “Gök kubbede gündüzü geceden ayıracak, yeryüzünü aydınlatacak ışıklar olsun. Belirtileri, mevsimleri, günleri, yılları göstersin.” Ve öyle oldu. Tanrı büyüğü gündüze, küçüğü geceye egemen olacak iki büyük ışığı ve yıldızları yarattı. (Yaratılış, 1:14-16)
Tanrı’yı bu kez daha sinematografik şekilde görüyoruz. Burada Tanrı’nın iki kez resmedilmesi, yaratıcının ne kadar hızlı olduğunu vurgulamak ister gibi. Güneş ve Ay’ı yaratırken bir yandan bitki örtüsünü yaratır gibi.
Bir önceki kompozisyonda da olduğu gibi Maniyerizm’in en önemli özelliğinden biri olan ”uçuşan figürler”i görüyoruz.
Tanrı’nın Karayla Suyu Ayırışı
Tanrı, “Göğün altındaki sular bir yere toplansın, kuru toprak görünsün” diye buyurdu ve öyle oldu. Kuru alana “Kara”, toplanan sulara “Deniz” adını verdi. (Yaratılış, 1:9-10)
Merkezde yine tanrı figürünü görüyoruz. Tanrı figürü şapeli ziyaret edenlerin üzerinde uçarmış gibi görünürken kollarını iki yana açmış kara ve suyu ayırıyor.
Adem’in Yaratılışı
Tanrı Adem’i topraktan yarattı ve burnuna yaşam soluğunu üfledi. Böylece Adem yaşayan varlık oldu. (Yaratılış, 2:7)
Sanat tarihinin en önemli betimlemelerinden biri, fresk grubunun tam ortasında yer alır. Michelangelo, Tanrı ve Adem’i farklı dünyalar içerisinde gösteriyor. Tanrı cennet varlıklarıyla dolu ve bir pelerin içerisinde Adem’e, yeryüzüne iniyor. Adem ise bir kara parçasına uzanmış. Tanrı, Adem’e ruhu üflemek için elini uzatmış.
Adem, Michelangelo’nun zihnindeki ideal insan ile tamamen örtüşüyor olmalı.
Havva’nın Yaratılışı
Sonra, “Adem’in yalnız kalması iyi değil” dedi, “Ona uygun bir yardımcı yaratacağım.” Tanrı yerdeki hayvanların, gökteki kuşların tümünü topraktan yaratmıştı. Tanrı Adem’e derin bir uyku verdi. Adem uyurken, Tanrı onun kaburga kemiklerinden birini alıp yerini etle kapadı. Adem’den aldığı kaburga kemiğinden bir kadın yaratarak onu Adem’e getirdi. (Yaratılış, 2:18,21)
Burada Havva’nın Tanrı’ya yöneldiğini yüzünde şaşkınlık ve hayranlık karışımı bir ifade olduğunu görüyoruz. Adem ise Kutsal Kitapta belirtildiği gibi uzanır vaziyette.
Arka planda ise Tanrı’nın daha önce yarattıklarını görüyoruz; ışık, deniz, yer ve gök.
Adem ile Havva’nın Cennetten Kovuluşu
Sonra, “Adem iyiyle kötüyü bilmekle bizlerden biri gibi oldu” dedi, “Artık yaşam ağacına uzanıp meyve almasına, yiyip ölümsüz olmasına izin verilmemeli.” Böylece RAB Tanrı, yaratılmış olduğu toprağı işlemek üzere Adem’i Aden bahçesinden çıkardı. Onu kovdu. (Yaratılış, 3:22-24)
Şapel tavanının tam ortasında bulunan bu eserde Adem ile Havva’nın cennetten kovulmaları resmedilmiştir. Eserin solunda Adem ağacın dallarına uzanıyor, Havva ise ağaca dolanmış yılan vücutlu insan görünümlü bir figür ile konuşuyor.
Yılandan, Tanrı’nın onlar için yasakladığı meyveyi alan ikilinin neler yaşadıklarını görüyoruz.
Eserin sağında ise Adem ile Havva’nın cennetten kovuluş anı resmedilmiştir. Tanrı’nın bir meleği, elinde bir kılıçla uçar vaziyette Adem ve Havva’yı cennetten kovuyor.
Nuh Tufanı
Bu resim, Nuh üçlemesinin en büyüğü ve ilkidir. Resmin tam merkezinde Nuh’u ve gemisini görebiliriz. Resmin sağında ve solunda karaya çıkmaya çalışan kadın, erkek ve çocukları görebiliyoruz. Hepsinin yüzünde korku ve dehşet dolu ifadeler var.
Nuh’un gemisinde olanlar sadece günahsız olanlar.
Ortada bir sal bulunuyor ve saldakiler gemiye ulaşmaya çalışıyorlar ancak alabora olmak üzereler. Salın içindekiler ise kendilerine doğru gelenleri uzak tutmaya çalışıyor.
Nuh’un Kurbanı
Burada Nuh’u kırmızı kıyafetler içerisinde yaşlı bir adam olarak görüyoruz. Solunda ona bakan figür karısı, diğerleri ise oğulları ve gelinleri.
Sahnede doğrudan ortada bulunan üç erkek figürü, Nuh’un üç oğlu ve hepsi de Michelangelo’nun heykelsi figürlerine uyum sağlamış.
Bazı figürlerin de Tanrı için kurban edilecek hayvanları yakalayıp getirdiklerini görüyoruz.
Bu yazı ilginizi çektiyse ”Gustav Klimt Kimdir? Ölüm ve Yaşam Tablo Analizi” başlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz.
