Enerji Verimliliği Nedir? Enerji Tasarrufu Nasıl Yapılır?

Anayasamızda enerji verimliliğiyle ilgili hangi kanunlar var, evlerde nasıl enerji verimli olunur, elektronik eşyaların Enerji Verimliliği Etiketi ve binaların Enerji Kimlik Belgesi nedir ve ne amaçla kullanılır? Tüm detaylar!

Dünya üzerinde, nüfusun artması, bilinçsiz kaynak kullanımı, doğanın katledilmesi, enerji kıtlığı vb. sebepler birçok soruna yol açmıştır. Bunlardan küresel ısınma, kıtlık, enerji bağımlılığı, bulaşıcı hastalıklar başlıca sorunlardır.

Artık göz ardı edilemeyecek bu sorunlar için herkes elini taşın altına koymalı ve yaşamın sürdürülebilirliği ve kaynakların etkin kullanımı için kendinden başlayarak toplumsal olarak harekete geçmelidir.

Gelecek nesillere daha akılcı yaklaşımlar ile sürdürülebilir enerji kaynaklarına yönelmeli ve var olan enerjiyi verimli kullanarak yaşanabilir bir dünya bırakmalıyız.

Enerji Verimliliği Nedir?

Enerji verimliliği, enerjinin maksimum faydayla kullanılmasını ifade eder. Bu, daha az enerjiyle daha çok iş yapmayı veya aynı miktarda enerjide daha yüksek performans elde etmeyi amaçlar. Hem çevresel sürdürülebilirlik için hem de ekonomik avantajlar sağlamak adına enerji verimliliği günümüz dünyasında büyük önem taşımaktadır. Aşağıda enerji verimliliğiyle ilgili merak edebileceğiz tüm soruları cevaplandırdık:

• Enerji verimliliği ne demek; insan yaşamında ve sanayide; yaşam kalitesi ve hizmet kalitesini düşürmeden enerji üretilirken veya tüketilirken verim elde etmek demektir.
• Enerjiyi verimli kullanmanın nedenleri; enerjinin sürdürülebilirliği, iklim kriziyle mücadele, dışa bağımlılığın azalması, hane halkı ve devlet için tasarruf sağlaması gibi sebepler söyleyebiliriz.
• Enerji verimliliği ile ne sağlanır; zahmetsiz tasarruf, en temiz enerji, hızlı, maliyetsiz ve yerli enerji sağlanır.
• Enerji verimliliği nasıl sağlanır; evlerimizde kullandığımız enerjilerden tasarruf ederek ve dünyada yenilenebilir kaynakları aktif kullanarak sağlanır.
• Enerji verimliliğine neden ihtiyaç duyarız; dışa bağımlılığı azaltmak, fosil yakıtın giderek azalması, Nükleer enerjiye karşı güvensizlik, çevre kirliliği ve iklim krizinin artması, alternatif enerjilerin yeterli düzeyde olmamasından dolayı ihtiyaç duyarız.

Türkiye’de enerji verimliliği çalışmaları aşağıda tabloda gösterilmiştir.

Enerji Verimliliği Kanunu Nedir?

Enerji Verimliliği kanunu, 02/05/2007 ve 26510 sayılı Resmi Gazetede yayımlandı. Kanunun amacı; Üretim ve tüketim arasındaki tüm enerjinin etkin kullanılması, israfın önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi, çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliği artırılmasıdır.

Binalarda Enerji Verimliliği İçin Neler Yapılmalıdır?

Binalarda enerji verimliliği için bakılacak nokta enerji tüketim kaynağı olan ısıtma ve soğutma sistemleridir. İkinci olarak da elektrik kullanımıdır.

Enerji verimliliği için evlerimizde yapabileceğimiz bazı tasarruflar vardır. Bizler ilk önce eve alacağımız eşyalar için uzun süreli kullanımı olan ve yüksek verim alabileceğimiz eşyalar seçmeliyiz. Fiyat artışından kaçtığımız zaman kalitesiz ve yüksek faturalarla tekrar aynı maliyete ulaşırız.

Elektriğin Verimli Kullanılması İçin Yapılması Gerekenler?

Elektriğin verimli kullanılması için yapılması gerekenler ilk önce evlerimizdeki elektrikli aletlerle başlar. Çünkü evlerde kullandığımız elektrikli aletler %80 oranında elektrik harcar. Elektrikli aletler hakkında yapabileceğimiz bazı tasarruflar;

1. Buzdolabı Kullanımında Enerji Tasarrufu

Buzdolabı, evde tüketilen enerjinin %15’ini harcar. A+ bir buzdolabı 44 W gücündeki bir ampul kadar enerji tüketir. Eski buzdolapları, yeni buzdolaplarından 2 kat fazla enerji tüketir. Buzdolabı olarak otomatik veya yarı otomatik, sıcak gazlı olan tercih edilmelidir.

Buzdolaplarının arkasında bulunan ve elektrik aksanı yazılan etikette, sayılar ne kadar küçükse o kadar verim alınır. Buzluk kısmı buzdolabının altı veya üstünde bulunursa daha verimlidir. Eğer ayrı derin dondurucu kullanılacaksa, sandık tipi derin dondurucular diğerlerinden %10-%15 daha az elektrik tüketir. Buzdolabı kullanırken yapılabilecek tasarruflar;

• Buzdolabı kullanırken düzenli bakımı yapılmalı, etrafındaki eşyalar hava sirkülasyonunu etkilememeli. Buzdolabı sıcak, güneş alan bir yere konulmamalı ve sıcaklık yayan fırın, radyatör gibi eşyalardan uzak konumlandırılmalıdır.
• Buzdolabındaki yiyecekler kalın kılıf içine konulmamalıdır. Buzdolabına sıcak yemek konulmamalı ve sıvı yiyeceklerin üzeri kapatılmalıdır. En sık kullanılan gıdalar en öne yerleştirilmelidir.
• Derin dondurucudan çıkardığınız gıdayı çözülmesi için dışarıda bekletmek yerine bir gün önceden buzdolabına koyun, böyle çözdürün böylece enerji kaybı önlenir.
• Buzdolabındaki buz kalınlığı 5 mm’yi geçmemelidir. Buzdolabında tavsiye edilen sıcaklık dereceleri 4° ve 5° arasında ve dondurma -20° dışına çıkılmamalı ayrıca üretici firmanın talimatları dışına çıkılmamalıdır.
• Buzdolaplarının kapağı mümkün olduğu kadar az ve kısa süreli açılmalıdır.
• Dolap ve kapağı arasındaki plastik şerit yıpratılmamalı ve temiz tutulmalı. Buzdolabının altı ve arkası yılda iki kez vakumlu süpürge ile temizlenmelidir. Bu da %25 daha az enerji tüketimini sağlar.
• Yiyecekler, soğuğu havadan fazla tuttukları için mümkün olduğunca dolap dolu tutulmalıdır.

2. Klima kullanımında Enerji Tasarrufu

Klima seçerken Enerji Verimlilik Oranı (EVO) en yüksek olanı yani Btu/saat birimindeki ölçü aralığında en düşük Watt değerine sahip olan, en az elektrik tüketen modeller seçilmelidir. Bu değer klima broşürlerinde ve etiketlerinde bulunabilir. Klima kullanırken yapılabilecek tasarruflar;

• Dış Ünite evden 50-60 cm kadar uzaklıkta serin gölge bir yere yerleştirilmeli, hava alacak şekilde açıklık bırakılmalı, kuytu güneş alan bir yere konulmamalıdır.
• Kullanım broşüründeki bakım düzenli olarak yapılmalı, filtreler değiştirilmeli, fan kayışları ayarlanmalı, sistem kontrol edilmelidir. Bu sayede hem verimlilik artar hem uzun ömürlü olur.
• Evin güneş alan yerleri, pencere ve duvarlar; tente, siyah film gibi gölgeleme yöntemi uygulanmalıdır. Bu da soğutma yükünü azaltır.

3. Ocak ve fırın Kullanımında Enerji Tasarrufu

Ocakta yemek pişirmek tasarruf açısından fırından daha iyidir. Ocak ve fırınlar verimli yanmaları için temiz tutulmalıdır. Fırın satın alırken ısı, hava kaçırmayan; yalıtımlı, küçük, az enerji tüketen fırınlar tercih edilmeli. Büyük fırın yerine küçük fırın tercih edilmeli. Ocak ve fırın kullanılırken yapılabilecek tasarruflar;

• Ocaklarda pişirme kabı temiz, altı düz olmalıdır ve ateşin altında olmalıdır.
• Tencere ve tavaları pişirirken, ağzı kapalı kullanmak hem buharla pişirerek enerji tüketimini azaltır hem de kısa sürede pişmesini sağlar. Böylece %60 oranında enerji sağlar. Basınçlı(düdüklü) tencere kullanımı, besin değerini korurken enerji tasarrufu da sağlar.
• Elektrikli ocak ve fırınları pişirme süresinden önce kapatılarak kalan sıcaklığı değerlendirilebilir. Fırında ön ısıtma yapılmamalı gerekli olursa 10 dakikayı geçmemelidir. Fırın kapağı pişene kadar açılmamalı yoksa %20 enerji kaybı olur.  Donmuş gıdaları  pişirmek 20 dakika fazla ısı gerektirir onun yerine çözülmüş gıdaları pişirmek daha mantıklı.
• Mikrodalga fırınlar geleneksel fırınlara göre %50 daha az elektrik tüketir. Az gıdaların ısıtılmasında mikrodalga önemlidir fakat çok olan gıdalarda fırın tercih edilmelidir. Yemek ısıtmada mikrodalga %60-65 daha tasarrufludur.

4. Çamaşır Makinesi Kullanımında Enerji Tasarrufu

Çamaşır makinasında tüketilen enerjinin %90’nı suyu ısıtmak için kullanılır.  Önden yüklemeli makinalar, üstten yüklemeli makinalara karşı daha az enerji tüketirler. Daha az su, deterjan, enerji harcayan makinalar tercih edilmelidir. Çamaşır makinesi kullanımında yapılacak tasarruf;

• Çamaşırlar ılık 30° 40° veya soğuk suyla yıkanmalı, durulama soğuk suyla yapılmalıdır. Yıkama programları tam kapasite çalışılmalıdır.
• Kurutma makinaları yerine dışarıda güneş ve hava yoluyla kurutulmalı, bu sayede kıyafetlerin yıpranma ve eskime payı azalır.
• Kurutma çamaşır makinası ise kuruduğunda makinayı kapatan, nem sensörlü tercih edilmelidir. Filtreler her kurutmadan sonra temizlenmeli böylece hava geçişini sağlayan yollar tıkanmaz, süre uzamaz ve daha fazla enerji harcanmaz.
• Çamaşır makinasının çevresinde en az 5 cm boşluklar olmalıdır.
• Fazla deterjan kullanılmamalı, düşük ısıda temizlik yapan deterjan kullanılmalı, fazla köpüren deterjan verimsiz temizlemeye yol açar.
• Kirli çamaşırlar, ön yıkama yerine ıslatılmalı veya makinede olan ıslatma programından yararlanılmalı. Çamaşırlar, kirleri ve cinslerine göre doğru programlarda yıkanmalıdır. Makinanın süzgeci arada temizlenmelidir.

5. Bulaşık Makinesi Kullanımında Enerji Tasarrufu

Türkiye’nin Enerji Verimliliği Bilinci araştırmasına göre, Türk halkının bulaşıkları elde yıkama oranı %62’dir. Elde yıkanılarak tüketilen su miktarı 35-200 litre arasındadır. Makinada ise aynı miktardaki bulaşıklar için 25 litre su harcanır. Bulaşık makinesi kullanımında yapılacak tasarruflar;

• Bulaşık makinalarında kapasite önemlidir. Tam kapasite kullanılmalıdır. Bulaşık az ise tek sepet yıkama programı tercih edilmelidir. Ön durulama gereksizdir.
• Bulaşık yıkanırken gerekmedikçe sıcak su yerine soğuk su tercih edilmelidir. Bulaşıkların sanitasyonu için en fazla 55° sıcaklık tercih edilmelidir.
• Makinayı son durulamadan sonra kapağını açarak havayla kurutmak, enerji maliyetinde %10 tasarruf sağlar.
• Az bulaşıklar için kısa devirli ekonomik programlar tercih edilmelidir.

6. Elektrikli Süpürge Kullanımında Enerji Tasarrufu

• Elektrikli süpürge torbası sık sık değiştirilmelidir ve haznesi de sık sık temizlenmelidir. Böylece emme gücü artacağından daha temiz ve hızlı işini yapacaktır.
• Eskimiş fırçalar yenilenmelidir. Yılda bir kere motor kısmındaki tozlar ve pamuk parçaları temizlenmelidir.

7. Radyo/Televizyon ve Diğer Ev Aletleri Kullanımında Enerji Tasarrufu

Energy Star etiketli Pc, tarayıcı, faks, yazıcı gibi aletler kullanılmalı, kullanılmadığı zaman otomatik olarak kendini uyku moduna aldığı için uzun ömürlü ve tasarruflu olur. Radyolar 100 saat kullanıldığında televizyonlar 5-7 saat kullanıldığında 1 kWh elektrik tüketirler.

• Saç kurutma havlu ile yapılmalıdır çünkü kurutma makinaları 10 dakika çalışarak 60 Wattlık lambanın üç saat çalışmasına eşdeğerdir.
• Küçük ekranlı televizyonlar daha az enerji tüketirler. TV’lerin ses düzeyi ne kadar azsa o kadar az elektrik tüketirler. TV’ler kullanılmadığı sürece açık bırakılmamalıdır.
• Masaüstü bilgisayar yerine diz üstü tercih edilmelidir. Masaüstü bilgisayarlar 5 kat daha fazla elektrik tüketir.

8. Ütü Kullanımında Enerji Tasarrufu

• Çamaşırlar nemli olarak ütülenmeli ve ütü termostatlı, buharlı olmalıdır.
• Kıyafetler bir defada ütülenmelidir tekrar tekrar fiş takılıp çıkarılmaya gerek duyulmamalıdır.
• Ütüleme işlemi bitmeden önce ütünün fişi çekilerek kalan ısıdan faydalanılmalıdır.
• Ütülerin kurutucu gücü düşük, buhar kapasitesi yüksek olmalıdır.

9. Aydınlatmada Enerji Tasarrufu

Tasarruflu ampuller, normal ampullere göre 5 kat daha az enerji tüketir ve 10 kat daha uzun ömürlüdür. Akkor lamba yerine kompakt flüoresan lambalar kullanmak %75 enerji maliyetini azaltır. Aydınlatmada yapılacak tasarruflar;

• Kısa sürelide olsa kullanılmayan odanın ışığı söndürülmelidir.
• Aydınlatmada gün ışığı yeterince kullanılmalıdır. Açık renkli duvar, halı, mobilya ve perde kullanılmalıdır çünkü ışığı yansıttığından dolayı ev daha aydınlık olur.
• Bina girişi ve holde düşük, güçlü lambalar kullanılmalı. Dış kapılarda ise halojen lambalar kullanılmalı fazla ışığa ihtiyaç duyan alanlarda birden fazla ampul yerine tek bir tane güçlü ampul kullanılmalıdır.
• Okuma, dikiş vs. gibi işlerde odanın ışığı yerine sadece çalışma lambaları kullanılmalı.
• Lambalarda ışık ayarlayıcılar kullanılarak ışığı azaltabiliriz. Zamanlayıcılar, fotoselli ya da yaklaşım sensörleri ile yapılan kontrollü aydınlatmalar tercih edilmelidir.

10. Konut Isıtmada Enerji Tasarrufu

• Radyatörleri temiz tutarak ısının toz tarafından emilmesini önlenmeli. Radyatörlerin üzeri kapatılmamalıdır. yılda en az bir defa radyatörlerin havası alınmalıdır. Mobilya ve perdeler radyatörlerin ısısını engellememeli. Radyotörlerin üzerinde çamaşır kurutulmamalıdır. Kullanılmayan odalardaki radyatörler kısılmalı, banyo yapıldığı gün banyo radyatörü açılmalıdır. Merkezi sistemle ısıtılan binalarda oda sıcaklığını ayarlayan radyotör termostatlar kullanılmalıdır.
• Pencere ve camlarda yalıtım yapılmalıdır. Yalıtımsız evde tek camlı pencerelerde %20 daha fazla enerji kaybı olurken çift camlı pencerelerde bu oran yarıya iner. Duvarlar ve çatılar yalıtımlı olmalıdır.
• Kış ayları boyunca güneş almıyorsa perdeler kapalı tutulmalıdır. Kalın kumaştan yapılmış perdeler kullanılırsa ısı kaybı azaltılabilir.
• Odaları havalandırmak için pencereler uzun süre açık bırakılmamalıdır. Kuru havada soğuk çabuk hissedilir bu yüzden odalar nemlendirilmelidir.
• Evdeki oda sıcaklığını 22°C dan 20°C olması yakıt masrafını %12 oranında azaltır. Kombiler sürekli açılıp kapatılmamalı, düşük ayarda devamlı çalıştırılmalı.
• Doğalgaz sobasının filtresi ayda bir kez temizlenmeli veya değiştirilmelidir. Mümkünse evin etrafı ağaçlandırılmalıdır. Kullanılmayan baca delikleri kapatılmalıdır. Bacalar kışa girmeden kontrol edip temizlenmelidir. Bacalı doğalgaz cihazları dolap içine yerleştirilmemelidir, hava alamaz ve verimi azalır.
• Düzenli doğalgaz kontrolleriyle kaçaklar önlenmelidir. Isıtıcılar belirli aralıklarla yetkili kişiler tarafından kontrol edilmeli. Apartman kapıları, kapalı tutularak doğalgaz tasarrufu sağlanabilir.

Enerji Verimliliği Etiketi ve Kullanım Amacı Nedir?

Enerji Verimliliği Etiketi nedir; Beyaz eşyalarda kullanılan enerji verimliliğini gösteren etikettir. Tüketicilerin bütçelerinde tasarruf edebilmeleri ve enerji verimliliğine sahip eşyaları kullanmalarını sağlar. Ayrıca ürünlerin enerji tüketim miktarı hakkında bilgi verir. Ürünler performansını kaybetmeden daha fazla enerji verimliliği sağlar.

Enerji sınıflandırması nedir; Ülkemizde ve Avrupa Birliği’nde AB etiketi kullanılarak referans değerine göre sınıflandırılmasıdır. Etiketlerde kullanılan A,B,C,D,E,F,G harfleriyle 7 farklı sınıflandırma yapılır. A sınıflandırması %45 daha az enerji tüketen aletlerdir.

Enerji Verimlilik Endeksi ise pompanın güç girişinin önceden ayarlanmış referans akım kaynağının ne kadar altında olduğunu belirtir. Endeks değerinin düşük olması cihazın daha az enerji kullandığını gösterir.

Enerji Kimlik Belgesi ve Kullanım Amacı Nedir?

Enerji kimlik belgesi nedir; binalarda enerji ve enerji kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması, enerji israfının önlenmesi, çevrenin korunması, hane halkının bütçesinin korunumunu sağlamak için binanın ihtiyacı olan enerjiyi, enerji tüketim sınıflandırması, yalıtım özellikleri, ısıtma ve soğutma sistemlerinin verimi ile ilgili bilgileri içeren belgedir.

Mevcut binalar ve yapı denetim izni almayan inşaat halindeki binalar, kanunun yayımlanmasından  itibaren 10 yıl içinde EKB almalıdır. EKB alındıktan sonra 10 yıl geçerlidir.

EKB de yapılan sınıflandırmalar A ve G arasındadır. A sınıfı enerji tüketimi iyi, G sınıfı enerji tüketimi kötüdür. Bu sınıflandırmalarla G sınıfı enerji tüketimi kötü olduğundan yüksek enerji fiyatlandırması olacaktır.

Binalarda tadilat yapıldığı takdirde 1 yıl içinde EKB yeniden düzenlenmelidir. TSK, MSB, MİT müsteşarlığı ve bağlı binaları ile 1000 m2’den az olanlar için yapma zorunluluğu yoktur isteğe bağlıdır.

Dünyada artık yaşlanmaya başladı ve biz insanoğlu artık bu yaşlı dünyayı yaşatmak için sağlam adımlar atmalıyız. Enerji verimliliğinin yanında yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmeli ve doğayı koruyup, çevreyi kirletmemeliyiz.

Enerji verimliliği konusu ilginizi çektiyse, Dünyanın en büyük sorunu olan “Su Tasarrufu İçin Ne Yapmalıyız?” adlı yazımıza da göz atabilirsiniz.