Bu yazımızda birbirine çok karışan kavramlar olan buğday alerjisi, buğday intoleransı (duyarlılığı/hassasiyeti), glüten intoleransı, Çölyak hastalığı ve bu rahatsızlıkların belirtileri gibi konulara değinip buğdaya alternatif gıdalardan bahsedeceğiz.
İçerik Başlıkları
- 1 Buğday İntoleransı Nedir?
- 2 Buğday İntoleransı Belirtileri Nelerdir?
- 3 Buğday Alerjisi ile Buğday İntoleransı Arasındaki Fark Nedir?
- 4 Buğday İntoleransı ile Gluten Alerjisi Aynı mı?
- 5 Buğday İntoleransı’nın Çölyak Hastalığından Farkı Nedir?
- 6 Buğday İntoleransı Nasıl Tespit Edilir?
- 7 Buğday Hangi Besinlerde Bulunur?
- 8 Buğday İntoleransı Olan Kişiler Nasıl Beslenmeli?
Buğday İntoleransı Nedir?
Buğday intoleransı (buğday duyarlılığı/hassasiyeti) olan bireyler, buğday içeren herhangi bir gıda tükettiklerinde sindirim sistemleri reaksiyon gösterir. Bu reaksiyon sonucu bağırsaklarda, hücre hasarı meydana gelir.
Araştırmalar sonucunda buğday intoleransı olan bireyler belli bir süre (6-24 ay) buğday içeren gıdalar tüketmediğinde bağışıklık aktivasyon seviyesi ve bağırsak hücre hasarı normal seviyeye ulaştığı görülmüştür. Araştırmalara göre toplumun %1’inde buğday hassasiyeti görülmektedir.
Buğday İntoleransı Belirtileri Nelerdir?
Duyarlılığı olan kişilerde belirtiler, buğday tüketiminden hemen sonra veya 72 saat içinde görülebilir. Bazı belirtiler şunlardır:
- İrritabl Bağırsak Sendromu(İBS)
- Şişkinlik
- Baş ağrısı
- Yorgunluk
- Egzama
- Kaşıntı
- Akne
- Ciltte döküntü
- Eklem ağrısı
- Anksiyete
- Depresyon
- Nefes almakta güçlük
Buğday Alerjisi ile Buğday İntoleransı Arasındaki Fark Nedir?
Buğday alerjisi, buğday intolerasına göre çok daha az bir kesimde görülür. Buğday alerjisi olan kişiler, buğdayı tüketebilirler ve bu kişilerdeki rahatsızlık bağırsak hücre hasarından kaynaklanmaz.
Buğdayın tozu alerjik rinit ve astıma sebep olur. Sadece buğday değil, çavdar veya soya gibi besinlerden de gelen tozla bu alerji tetiklenebilir. Buğday alerjisi çocuklarda yaygın olup, zamanla bu alerji yok olmaktadır.
Buğday İntoleransı ile Gluten Alerjisi Aynı mı?
Buğdayı oluşturan bileşenler; nişasta, basit şekerler, glikoz, lif, selüloz ve glütendir. Görüldüğü gibi glüten, buğdayın bir protein bileşenidir ve birçok araştırmaya göre buğday hassasiyetinin sebepleri arasında glüten olmayabilir.
Başka bir bileşen de bu hassasiyete sebep olabilir. Böylelikle buğday intoleransı olan kişiler glüten proteini bulunduran tahıllardan çavdar ve arpa tüketebilirler.
Piyasada bulunan glüteni alınmış buğday unları ve bu unlardan yapılan yiyecekler, buğday intoleransı olan kişiler tarafından tüketilmemelidir. Buğday intoleransı ve gluten alerjisi tamamen birbirinden farklıdır.
Buğday İntoleransı’nın Çölyak Hastalığından Farkı Nedir?
Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin glütene tepki vererek ince bağırsağın iltihaplanmasıyla ortaya çıkar. İltihaplanan bağırsakta gıda emilimi doğru işlemez. En sık görülen şikâyetler; ishal, şişkinlik ve karın ağrısıdır.
Bunların yanında migren, eklem bölgelerinde şişlikler ve iltihap, baş dönmesi ve kronik yorgunluk gibi şikâyetler de görülebilir. Genetik bir rahatsızlık olan Çölyak tedavisi için kişi, beslenme programından glüteni tamamen çıkarmalıdır.
Buğday İntoleransı Nasıl Tespit Edilir?
Kişiler, herhangi bir gıdaya hassasiyetine sahip olup olmadığını anlamak için beslenme programlarından o gıdayı en az üç hafta çıkararak vücut tepkilerini izleyebilirler. Buğday intoleransını tespit etmek için de aynı yol denenebilir ve şikâyetlerin azalıp azalmadığı incelenebilir.
Gıda hassasiyetlerini tespit etmek için “Vega Test” gibi kapsamlı testler doğru sonuca ulaşmanıza yardımcı olacaktır.
Buğday Hangi Besinlerde Bulunur?
Belli tahılların yanı sıra buğday, birçok gıdanın üretim sürecinde bulunduğu için buğday duyarlılığı olan kişiler kesinlikle hazır aldıkları gıdaların etiketlerini okumalıdırlar. Buğday bulunan belli başlı besinler aşağıdaki gibidir:
- Buğday unundan yapılan bütün hamur işleri (kek, börek, pizza, lavaş, yufka vb.)
- Tam tahıllı ürünler, durum buğdayı, kepek, rüşeym, buğday nişastası, kamut, farro, bulgur, irmik
- Panelenmiş yiyecekler
- Hazır çorbalar, çeşniler, soslar, ketçap
- Köfte, sosis, salam
- Malt içecekler
- Kabartma tozu
- Makarna
Buğday İntoleransı Olan Kişiler Nasıl Beslenmeli?
Yukarıdaki listeyi görünce buğdaysız beslenmek imkansız gibi görünse bile buğday olmadan da lezzetli ve doyurucu bir beslenme programı gayet oluşturulabilir. Buğday intoleransına sahip olan bireyler aşağıdaki gıdaları tüketebilirler:
- Nohut, fasulye, kinoa, mısır, yulaf, pirinç
- Mısır nişastası, pirinç unu, keçiboynuzu unu, badem unu
- Amaranth bitkisi
- Meyve ve sebzeler
Buğday hayatımıza bu kadar yerleşmişken kronik yorgunluk, egzama, depresyon, şişkinlik, eklem ağrıları gibi şikâyetlerde vücudumuzun buğdaya duyarlı olabileceği aklımıza gelebilecek en son şey gibi görünüyor.
Buğday intoleransı olan kişiler öncelikle bu konunun uzmanlarına başvurmalı, testler sonucu emin olduktan sonra buğdaya alternatif gıdalarla kendine beslenme programı oluşturmalıdır.
Dr. Deniz Şimşek’in Birim-Hücresel Sağlıktan Ruhsal Yolculuğa kitabından bir alıntıyla sonlandıralım:
“İnsan beyni bildiği yolları güvenli olarak kodlar ve insanlar yakınındakileri bu yola sürükleme konusunda müthiş beceriye sahiptir. Her birimiz tek, eşsiz, müthiş sinir ağlarına ve yollarına sahipken, sürüler halinde aynı davranışları sergiliyor olmamız ilginç değil mi? İyileşmek bilinenin dışına çıkmaktır.”
Sağlıklı beslenme ile ilgili daha fazla içerik için “Dengesiz ve Düzensiz Beslenme Yaşlandırır mı?” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz.
